Сцябловы матылёк

	Сцябловы матылёк
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Жывёлы
Падцарства:	Эўметазоі
Без рангу:	Двухбакова-сіметрычныя
Без рангу:	Першаснаротыя
Без рангу:	Ecdysozoa
Без рангу:	Panarthropoda
Тып:	Членістаногія
Падтып:	Трахейнадыхальныя
Надклас:	Шасціногія
Клас:	Насякомыя
Падклас:	Крылатыя насякомыя
Інфраклас:	Навакрылыя насякомыя
Надатрад:	Насякомыя з поўным метамарфозам
Атрад:	Матылі
Падатрад:	Glossata
Інфраатрад:	Heteroneura
Клада:	Ditrysia
Надсямейства:	Pyraloidea
Сямейства:	Агнёўкі
Род:	Ostrinia
Від:	Сцябловы матылёк
Міжнародная навуковая назва
	Ostrinia nubilalis Hbn., 1796
ITIS	117738
NCBI	29057
EOL	464566

Сцябло́вы матылёк^[1]^[2], кукурузны матылёк^[1]^[2] (Ostrinia nubilalis) — матылёк роду Ostrinia сямейства Агнёўкі (Pyralidae).

Апісанне

Імага жывуць 5—20 дзён. Характарызуюцца палавым дымарфізмам. Размах крылаў матылька складае 24—32 мм. У самак пярэднія крылы ад светла-жоўтага да карычневага колеру з дзвюма цёмнымі зігзагападобнымі лініямі. У самцоў крылы больш цёмныя. Яйцы адкладваюць на ніжняй пааверхні лісця групамі ад 2 да 70 і больш штук у кладцы (часцей 20—40). Агульная колькаць яец можа дасягаць 1250 штук^[3].

Вусень

Вусені маюць даўжыню да 25 мм светла-шэрыя, з цёмнай паласой ўздоўж спіны. Жывуць вусені ў сцёблах раслін. Зімуюць у раслінных рэштках. Кукалкі маюць розную афарбоўку (ад светла-карычневай да цёмна-бурай) і масу цела (ад 25 да 120 мг)^[3]. Стадыя кукалкі доўжыцца 10—25 дзён. За год вырастае да 2 пакаленняў матылёў^[1]. Лёт матылькоў адбываецца ў розныя тэрміны ў залежнасці ад зоны распаўсюджання і часта расцягнуты ў часе.

Распаўсюджанне

Сцябловы матылёк распаўсюджаны ў Еўропе, Заходняй і Сярэдняй Азіі, Паўночнай Афрыцы, завезены ў Паўночную Амерыку. На тэрыторыі Расіі шырока распаўсюджаны ў стэпавай і лесастэпавай зонах і паўднёвай частцы тайгі^[3]. Арэал мае тэндэнцыю да пашырэння ў сувязі з пашырэннем зоны вырошчвання кукурузы і пацяпленнем клімату^[3].

Шкоднае ўздзеянне

Сцябловы матылёк пашкоджвае каля 250 відаў пераважна буйнасцябловых раслін, часцей за ўсё кукурузу, каноплі, проса, хмель, сланечнік і бульбу. Здольны пашкоджваць перац, сорга, сою, бавоўнік. Засяляюць і дзікарослыя расліны, і пустазелле^[3]. У пашкоджаных раслін пераломліваюцца і засыхаюць сцёблы, суквецці, зніжаецца ўраджай.

Ахоўныя мерапрыемствы:

нізкае зразанне сцёблаў пры ўборцы;
дбайнае здрабненне раслінных рэшткаў;
глыбокае зяблевае ўзворванне глебы і яе веснавое баранаванне;
апрацоўка раслін інсектыцыдамі да ўкаранення вусеняў у сцёблы і месцаў канцэнтрацыі імага да пачатку масавай адкладка яек;
выпусканне паразітаў Trichogramma spp. і Habrobracon hebetor;
вырошчванне ўстойлівых сартоў і гібрыдаў^[3].

Зноскі

Літаратура

Сцябло́вы матылёк, кукурузны матылёк // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 315. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Малчанава Р. У. Агнёўкі // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 27—28. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

Спасылкі

[FOOTNOTEБелЭн2002-1] а ^б ^в БелЭн 2002.

[FOOTNOTEЭПБ1983-2] а ^б ЭПБ 1983.

[АА-3] а ^б ^в ^г ^д ^е Проект «Агроэкологический атлас России и сопредельных стран: экономически значимые растения, их болезни, вредители и сорные растения» (руск.)

[1]

[2]

[3]