Аляксандр Канстанцінавіч Краўцэвіч
Аляксандр Канстанцінавіч Краўцэвіч, таксама Алесь Краўцэвіч (нар. 13 верасня 1958, в. Лупачы, Мастоўскі раён, Гродзенская вобласць) — беларускі археолаг, гісторык-медыевіст. Доктар гістарычных навук (1999), прафесар.
| Аляксандр Канстанцінавіч Краўцэвіч | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 13 верасня 1958 (66 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | археолаг, гісторык, выкладчык |
| Навуковая сфера | медыевістыка |
| Месца працы |
|
| Навуковая ступень | доктар гістарычных навук (1999) |
| Альма-матар |
|
| Навуковы кіраўнік | Алег Анатолевіч Трусаў |
| Вядомы як | аўтар манаграфіі пра ўзнікненне ВКЛ |
| Член у | |
| Узнагароды |
 |
| Подпіс |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьСкончыў у 1981 годзе гістарычны факультэт БДУ, у 1984 годзе — аспірантуру Інстытута археалогіі АН СССР у Маскве[1].
У 1999 годзе скончыў дактарантуру БДУ. У 1998 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Вялікае княства Літоўскае ў другой палове XIII — пачатку XIV ст.: генезіс дзяржавы па пісьмовых і археалагічных крыніцах»[1].
У 1985—1987 гадах малодшы навуковы супрацоўнік аддзела сярэднявечнай археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР. У 1987 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю па тэме «Гарады і замкі Беларускага Панямоння XIV—XVII стст. (планіроўка, культурны слой)»[1].
З 1987 года працаваў у сістэме рэстаўрацыі. У 1987—1990 гадах начальнік аддзела архітэктурна-археалагічных даследаванняў Беларускага рэстаўрацыйна-праектнага інстытута. У 1990—1993 гадах вядучы археолаг архітэктурна-рэстаўрацыйнага кааператыва «Арк» пры Міністэрстве культуры БССР[1].
У 1993 годзе намеснік старшыні Дзяржаўнай інспекцыі аховы гісторыка-культурнай спадчыны Міністэрства культуры Беларусі[1].
У 1994—1995 гадах першы прарэктар ГрДУ імя Я. Купалы, да 2004 года прафесар кафедры гісторыі Беларусі[1]. У 1996—1997 гадах праходзіў навуковую стажыроўку ў Ягелонскім універсітэце (Кракаў)[1].
З 1999 года выкладаў ва ўніверсітэтах Польшчы і Літвы: прафесар Жэшаўскага філіяла Люблінскага ўніверсітэта імя М. Кюры-Складоўскай, Вышэйшай школы публічнай адміністрацыі імя С. Сташыца ў Беластоку, Вышэйшай эканамічнай школы ў Беластоку, Варшаўскага ўніверсітэта, Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта[1].
Навуковы супрацоўнік Цэнтра беларускіх студый пры Студыі Усходняй Еўропы Варшаўскага ўніверсітэта[1].
Старшыня выканаўчага камітэта Рады Беларускага гістарычнага таварыства з 2001 года[1]. Сябра Саюза беларускіх пісьменнікаў з 2005 года[1].
Галоўны рэдактар навуковага гістарычнага і краязнаўчага часопіса «Гістарычны альманах».
25 кастрычніка 2020 года падчас разгону мірнай акцыі пратэсту ў Гродне сілавікі затрымалі Аляксандра Краўцэвіча, і да 28 кастрычніка ён знаходзіўся ў ізалятары часовага ўтрымання (ІЧУ) РАУС[2]. 28 кастрычніка суд Кастрычніцкага раёна г. Гродна прысудзіў яму штраф у 10 базавых велічынь (270 беларускіх рублёў)[3].
Навуковая і даследчыцкая дзейнасць
правіцьДаследуе матэрыяльную культуру гарадоў, мястэчак і замкаў Беларускага Панямоння XIV—XVII стагоддзяў (Ашмяны, Гродна, Ліда, Любча, Мір, Навагрудак і інш.).
Аўтар прац па сярэднявечнай гісторыі Беларусі. Распрацаваў канцэпцыю ўтварэння Вялікага Княства Літоўскага як балта-славянскай дзяржавы. Прыйшоў да наступных галоўных высноў (2000):[4]
- ВКЛ узнікла ў сярэдзіне XIII ст. у балта-славянскай кантактнай зоне (басейн Верхняга і Сярэдняга Нёмана — харонім «Літва»).
- Штуршком да пачатку працэсу дзяржаваўтварэння стала знешняя пагроза з боку Залатой Арды і Тэўтонскага ордэна.
- Існаванне раннефеадальнага балцкага дзяржаўнага ўтварэння (саюза ці канфедэрацыі) — папярэдніка ВКЛ нельга лічыць даказаным, яно, па ўсёй верагоднасці, міф.
- Пачаткам ВКЛ стаў утвораны каля 1248 г. саюз усходнеславянскага горада Наваградка з балцкім нобілем Міндоўгам.
- ВКЛ з самага пачатку было біэтнічнай балта-ўсходнеславянскай дзяржавай з дамінаваннем усходнеславянскага элемента.
Аўтар навуковых і навукова-папулярных кніг. Папулярызатар найважнейшых падзей, з’яў, постацей беларускай гісторыі праз цыкл відэафільмаў «Гісторыя пад знакам Пагоні» (2009—2015) і цыкл перадач «Загадкі Беларускай гісторыі» (з 2015)[1].
Узнагароды
правіцьУзнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі[5].
Бібліяграфія
правіць- Краўцэвіч А. К. Майстар наш продак. — Мн.: Народная асвета, 1990. — 88 с.
- Краўцэвіч А. К. Гарады і замкі Беларускага Панямоння XIV—XVIII стст.: Планіроўка, культурны слой. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — 171 с.
- Краўцэвіч А. К., Якшук Г. М. Стары Мір. — Мн.: Навука і тэхніка, 1993. — 85 с.
- Краўцэвіч А. К. Тэўтонскі ордэн ад Ерусаліма да Грунвальда Архівавана 23 жніўня 2009.. — Мн.: Навука і тэхніка, 1993. — 46 с.
- Краўцэвіч А. К. Гродзенскі замак. — Мн.: Юнацтва, 1993. — 47 с.
- Здановіч Н. І., Краўцэвіч А. К., Трусаў А. А. Матэрыяльная культура Міра і Мірскага замка. — Мн.: Навука і тэхніка, 1994. — 152 с.
- Краўцэвіч А. К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. — Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.
- Краўцэвіч А. К. Вялікі князь Вітаўт. — Мн.: Юнацтва, 1998. 48 с.
- Краўцэвіч А. К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. — 2-е выданне.- Жэшаў, 2000. — 238 с.
- Krawcewicz Aleksander. Powstanie Wielkiego Księstwa Litewskiego. — Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, 2003. — 191 s.
- Краўцэвіч А. К. Міндаўг-Mindauh: Пачатак гаспадарства: нарыс Архівавана 24 студзеня 2021.. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2005. — 163 с. іл.
- Краўцэвіч А. К. Гістарычная Літва і этнагенез беларусаў // Наша Слова. — 2009. — № 11 (902).
- Краўцэвіч А. К. Ад пачатку гаспадарства да каралеўства Літвы і Русі (1248—1341 гг.). — Гародня : Гарадзенская бібліятэка, 2013. — 186 с. ISBN 978-83-7893-132-4
- Hiedymin (1316—1341). Kingdom of Lithuania and Ruthenia: нарыс / Пераклад на англійскую мову Андрэя Бурсава; пад агульнай рэдакцыяй Міхася Скоблы; мастак Ігар Гардзіёнак. — Мінск: Татарнікава С. Ю., 2012. — 152 с.: іл. — (Жыццяпіс вялікіх князёў літоўскіх = The Lives of the Great Dukes of Lithuania). ISBN 978-985-90263-1-7
- Краўцэвіч А. Краіна пагранічча: Выбраныя творы. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 518 с. ISBN 978-5-00076-014-7
- Краўцэвіч А. Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага (1248—1377 гг.) / Навуковы рэдактар Валянцін Голубеў. — Уроцлаў, 2015. — 304 с. — («Гарадзенская Бібліятэка»). ISBN 978-83-7893-121-8
Крыніцы
правіць- ↑ а б в г д е ё ж з і к л Марозаў 2022.
- ↑ Гісторыкі выступілі са зваротам супраць затрымання Алеся Краўцэвіча. Новы час (26 кастрычніка 2020). Праверана 28 кастрычніка 2020.
- ↑ Гродзенскага гісторыка Алеся Краўцэвіча асудзілі за ўдзел у акцыі пратэсту. Hrodna Live (28 кастрычніка 2020). Праверана 28 кастрычніка 2020.
- ↑ Краўцэвіч А. К. Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага
- ↑ Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100
Літаратура
правіць- КРАЎЦЭВІЧ Аляксандр Канстанцінавіч // Сучасныя беларускія даследчыкі гісторыі Вялікага Княства Літоўскага : біябібліяграфічны даведнік / С. П. Марозаў. — Гродна-Каўнас: ЮрСаПрынт, 2022. — 290 с. — ISBN 978-985-7257-57-7, 978-609-96340-1-2.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — 432 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
- Аляксандр Краўцэвіч. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. 2-е выд. — Жэшаў, 2000. ISSN-1230-512X
Спасылкі
правіць- Аляксандр Краўцэвіч // на pawet.net
- Мікульскі, Ю. Увекавечанне міфа. Вакол помніка літоўскаму князю Міндоўгу ў Навагрудку / Ю. Мікульскі // Беларуская думка. — 2013. — № 1. — С. 69—76.
- Груша, А. Нужен ли Новогрудку памятник Миндовгу? / А. Груша // Беларуская думка. — 2013. — № 8. — С. 96—103.
- Марзалюк, І. У абарону праўдзівай гісторыі Новагародка / І. Марзалюк // Беларуская думка. — 2013. — № 11. — С. 88—95.
- Краўцэвіч, А. Блуканне па міфах / А. Краўцэвіч // Беларуская думка. — 2013. — № 5. — С. 84—86.