Пётра Сергіевіч
Пё́тра (Пётр Алякса́ндравіч) Сергіе́віч (10 ліпеня 1900, в. Стаўрова, цяпер Браслаўскі раён, Віцебская вобласць, Беларусь — 1 лістапада 1984, Вільнюс) — беларускі жывапісец і графік, мастак-манументаліст. Заслужаны дзеяч мастацтваў Літвы (1965).
| Пётра Сергіевіч | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 10 ліпеня 1900 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 1 лістапада 1984 (84 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | мастак, графік |
| Жанр | партрэт |
| Вучоба | |
| Узнагароды | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьНарадзіўся ў вёсцы Стаўрова на Браслаўшчыне ў беднай сялянскай сям’і. Пачатковую адукацыю атрымаў у Вольнай школе малюнку і жывапісу Адама Варнаса ў Вільні. У 1919 годзе паступіў у Акадэмію прыгожых мастацтваў Віленскага ўніверсітэта імя Стэфана Баторыя, якую ўзначальваў прафесар Фердынанд Рушчыц. Разам з мастаком Людамірам Сляндзінскім яны паспрыялі фарміраванню Сергіевіча як майстра пейзажа, партрэта і манументальнага роспісу.
У 1924—1925 гадах вучыўся ў Кракаўскай акадэміі мастацтваў. У 1928 годзе вярнуўся ў Вільню, быў прыхільнікам і актыўным дзеячам беларускага адраджэння ў 1930-я гады.
У 1932 годзе прыняў удзел у калектыўнай выстаўцы Віленскага незалежнага таварыства мастакоў-пластыкаў, якая адбывалася ў Вільні і Варшаве. Тры гады пазней прадстаўленая ўласная выстаўка мастака ў Вільні (26 снежня 1935 — 8 студзеня 1936). У 1938 годзе падарожнічае па Італіі. У часе Другой сусветнай вайны жыве, на змену, у Вільні і ў Стаўрове (Шляхотчыне).
У 1943 годзе адбылася яго другая персанальная выстаўка ў Вільні. У 1944—1945 гадах працаваў захавальнікам фондаў у Беларускім музеі ў Вільні, пасля вайны — старшым выкладчыкам на кафедры малюнку і жывапісу ў Віленскім інстытуце прыгожых мастацтваў.
У 1960 годзе атрымаў званне заслужанага дзеяча мастацтва Літоўскай ССР за заслугі ў развіцці выяўленчага мастацтва. Юбілейныя выстаўкі ў Вільні ладзіліся ў 1960, 1970, 1980 гадах. У 1962 годзе — індывідуальная выстаўка ў Мінску, у Палацы мастацтва. У 1968 годзе прымаў удзел у выстаўцы ў варшаўскай «Захэнце». У 1978 годзе працы Сергіевіча былі выстаўлены ў Мінску. Пабачылі свет некалькі каталогаў выставак.
Памёр у лістападзе 1984 года ў Вільнюсе і пахаваны на віленскіх Антокальскіх могілках, побач пахаваная жонка Станіслава (1910—1995).
Творчасць
правіць.jpg)
Яго творчасць вызначаецца вобразнасцю пластычнага і кампазіцыйнага вырашэння, эмацыянальным ладам, цікаўнасцю да самабытнасці беларускай народнай культуры, часам алегарычнасцю і рамантычнасцю. Мастацкай завершанасцю, глыбокім псіхалагізмам, філасофскім гучаннем вылучаюцца жывапісныя партрэты: «Партрэт маці» (1929), Станіслава Глякоўскага (1938), «Беларуская настаўніца» (1938), «Рыгор Шырма» (1930—1940-я), «Дзяўчына ў сінім сарафане», «Аўтапартрэт» (абодва 1940), Францішка Багушэвіча, Мікалая Дучыца, «Селянін» (усе 1946), «Партрэт жонкі» (1946, 1957), «Старшыня калгаса» (1952), «Землямер» (1956), Максіма Танка (1957), «Сталяр», «Нарачанскі рыбак» (абодва 1968) і інш. Гістарычнае мінулае роднай зямлі, дзейнасць яе выдатных сыноў адлюстроўваюць наступныя карціны:
- «Усяслаў Полацкі» (1932),
- «Кастусь Каліноўскі сярод паўстанцаў 1863 года» (1955),
- «Скарына ў друкарні» (1957),
- «К. Каліноўскі і В. Урублеўскі на аглядзе паўстанцаў» (1959)[1],
- «Скарына ў рабочым кабінеце» (1960),
- «Арышт Паўлюка Багрыма» (1970) і інш.
Значнае месца ў творчасці Пётры Сергіевіча займала купалаўская тэма:
- «А хто там ідзе?»,
- «Званар» (2 варыянты),
- «А ты, сіраціна, жыві» (усе 1947),
- «Гусляр»,
- эцюды на тэмы паэмы Янкі Купалы «Яна і я» — «Ворыва» і «На сенажаць» (1959),
- «Партрэт Дамініка Луцэвіча» (1971),
- трыпціх на тэмы верша Янкі Купалы «А зязюлька кукавала» — «Калыханка», «Ясевы універсітэты», «Сейбіт» (1970-я) і інш.
Жыццю сялян Заходняй Беларусі прысвечаны палотны «Перавозка будаўнічага грузу цераз возера Богіна» (1926), «За прасніцай», «Жыццё», «Вяселле на Беларусі» (усе 1929), «Залёты» (1930), «Беларусы» (1930-я г.), «Шляхам жыцця» («Падарожныя», 1934), «Араты» (1938), «Каваль куе каня» (1939), рэвалюцыйным падзеям у Літве — «Дэманстрацыя беспрацоўных у Каўнасе ў 1925 годзе» (1954). Рэвалюцыйным пафасам напоўнена карціна «Вясляр» («Насуперак буры», 1940, 2 варыянты). Тэму Другой сусветнай вайны адлюстроўваюць партрэт «Партызан Федзя» (1943), карціна «У партызанскай кузні» (1945). Хараство роднай прыроды апяваецца ў пейзажах «Забытая званіца» (1936), «Ноч» (1941), «Пад снегавым пакрывалам» (1942), «Вясновая казка» (1957), тэматычнай карціне «Вячэрняя балада» (1970) і інш.
Працаваў таксама ў станковай (серыя партрэтаў «Беларускія народныя тыпы», 1930-я) і кніжнай (афармляў часопіс «Нёман», 1931—1932; кнігі Міхася Машары «На сонечны бераг!», 1934 і «На прадвесні», 1935, і інш.) графіцы.
Выканаў размалёўкі ў касцёлах у Солах (1934), Смаргоні (1936), Шарашове (1938); у бернардзінскім касцёле ў Гродне, аформіў касцёл у Корцы (Украіна; 1930-я). Аўтар абразоў «Св. Францыск» (1934), «Маці Божая Поразаўская» (1937) і інш.
Фонды Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы ў Мінску налічваюць 14 карцін Пётры Сергіевіча, сярод якіх — «А хто там ідзе» (1945), «Партрэт Уладзіславы Станкевіч» (1952), «Янка Купала за чытаннем сваіх твораў у карчме» (1957) і г. д. Дзве яго работы — «А ты, сіраціна, жыві!» і «Званар» — ёсць часткай новай стацыянарнай экспазіцыі музея[2]. Дзве карціны захоўваюцца ў карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка ў Мінску[3].
Памяць
правіць
- У 1994 годзе «Белпошта» выпусціла паштовую марку
Бібліяграфія
правіць- Аўтабіяграфія // Мастацтва. 1993. № 1.
Зноскі
Літаратура
правіць- Салодкіна Л. У. Сергіевіч Пётра (Пётр Аляксандравіч) // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 348. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
- Салодкіна Л. У. Сергіе́віч Пётра (Пётр Аляксандравіч) // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 659. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Ліс А. Пётра Сергіевіч. — Мн., 1970.
- Крукоўскі У. Невядомы Сергіевіч // Наша вера. 1996. № 1.
- Бажэнава В. Роспісы Пётры Сергіевіча // Наша вера. 2001. № 1.
- Усава Н. М. Пётра Сергіевіч. — Мн.: «Беларусь», 2020. — 78 с. — (Славутыя мастакі Беларусі). — 500 экз. — ISBN 978-985-01-1376-4.
Спасылкі
правіць- Сергіевіч Пётра (Пётр Аляксандравіч) на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
- «Партрэты Сергіевіча – мае сябры жывыя…» Архівавана 10 жніўжня 2024. // Партрэты мастака Заходняй Беларусі Пётры Сергіевіча ў зборы Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь
- Сергиевич Пётр Архівавана 29 жніўня 2021. (руск.) // Праект «Арт-Беларусь»