Вікіпедыя

Група беларускіх ваенных спецыялістаў у Венесуэле

Асноўны артыкул: Ваеннае супрацоўніцтва Беларусі і Венесуэлы

Група беларускіх ваенных спецыялістаў у Венесуэле — кантынгент ваенных спецыялістаў, ваенных саветнікаў і навукоўцаў Рэспублікі Беларусь у Баліварыянскай Рэспубліцы Венесуэла. Дзейнасць замежнікаў была накіравана на стварэнне адзінай сістэмы супрацьпаветранай абароны і радыёэлектроннай барацьбы Нацыянальных узброеных сіл Венесуэлы, а таксама падрыхтоўку неабходных для яе вайсковых кадраў. Па выніку іх работы ўдалося дамагчыся паспяховага абнаўлення і сістэматызацыі абароны краіны.

Група беларускіх ваенных спецыялістаў у Венесуэле
Гады існавання 2008—2013
Краіна  Беларусь
Падпарадкаванне Дэпартамент міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь
Тып Ваенныя спецыялісты Беларусі
Функцыя аказанне дапамогі ў стварэнні адзінай сістэмы СПА і РЭБ
Колькасць ад 10 і больш чалавек
Дыслакацыя  Венесуэла
Камандзіры
Вядомыя камандзіры Алег Пафераў

Перадгісторыя правіць

У 1999 годзе ў Венесуэле пачаўся працэс перагляду знешняй палітыкі. Новы ўрад негатыўна ўспрымаў ЗША і Еўрапейскі Саюз і імкнуўся паглыбляць супрацоўніцтва з лацінаамерыканскімі дзяржавамі. Сярод краін далёкага замежжа ўлады пачалі ўмацоўваць сувязі з Расіяй, Кітаем, а таксама Беларуссю[1]. Тым часам апошняя, якая выпрабавала праблемы ў газавай сферы і цэнавы ціск з боку Масквы, актыўна асвойвала рынкі развіваных краін[2].

У 2000-я гады адбылася актывізацыя беларуска-венесуэльскіх адносін. Супрацоўніцтва праводзілася адразу па некалькіх кірунках, пачынаючы гандлёва-эканамічнай сферай, заканчваючы вобласцю тэхналогій і прамысловасці. Гэта адбылося адразу па некалькіх прычынах, сярод якіх:

  • Працэсы глабалізацыі, якія дазволілі пачаць інтэграцыю гэтак аддаленых дзяржаў[3];
  • Узаемная цікавасць у абмене рэсурсаў Венесуэлы на беларускую падтрымку ў сацыяльным і эканамічным развіцці[4];
  • Збліжэнне лідараў дзвюх дзяржаў А Лукашэнка і У. Чавеса на фоне супрацьстаяння з Захадам[5].

За кароткі перыяд узровень супрацоўніцтва дзвюх дзяржаў стаў найбольш глыбокім сярод краін Лацінскай Амерыкі. Афіцыйны Мінск разглядаў Венесуэлу як свайго роду «плацдарм» для пранікнення на рынкі іншых краін рэгіёну. Гэтыя планы пацвярджаў сам прэзідэнт Беларусі Лукашэнка. Як заявіў ён падчас аднаго з візітаў у Каракас[1]:

  Мы хочам прызямліцца ў Венесуэлу такім чынам, каб з яе тэрыторыі працаваць на ўсю Лацінскую Амерыку — у эканамічнай плане.  

У ліпені 2006 года з першым візітам Чавеса ў Мінск адносіны дзвюх дзяржаў выйшлі на новы ўзровень, калі двухбаковае партнёрства набыло стратэгічны статус[1].

У той жа час пачалося ўзаемадзеянне ў абаронным сектары — краіны заключылі дагавор аб ваенна-тэхнічным супрацоўніцтве[6].

Падрыхтоўка правіць

Узаемадзеянне ў абароннай сферы было ў ліку галоўных тэм у міждзяржаўных адносінах Беларусі і Венесуэлы з самага моманту падпісання кіраўнікамі гэтых дзяржаў Мемарандума аб узаемаразуменні 16 верасня 2006 года ў Гаване (Куба) падчас чарговага саміту Руху недалучэння. Некалькі месяцаў таму прэзідэнт Венесуэлы Чавес публічна заявіў, што яго краіне неабходны сучасныя сістэмы СПА для прыкрыцця паветраных межаў ад узбярэжжа Карыбскага мора да мяжы з Бразіліяй. У якасці верагоднай пагрозы разумеліся ЗША[7].

Як пазней успамінаў А. Лукашэнка, венесуэльцы мелі патрэбу ў дапамозе па рэарганізацыі арміі. Яны закупілі розныя сістэмы супрацьпаветранай абароны, самалёты і іншае ўзбраенне, але не мелі добрай ваеннай школы для карыстання ўсім гэтым[8]. Тагачасны намеснік начальніка Генеральнага штаба Узброеных Сіл Пётр Ціханоўскі адзначыў, што ў Венесуэле адсутнічала адзіная сістэма СПА, меліся толькі паасобныя падраздзяленні[9].

Перад камандаваннем Узброеных Сіл Венесуэлы паўстала пытанне стварэння сістэмы ўзгодненага кіравання не толькі ЗРК блізкага, сярэдняга і далёкага дзеяння, але і радыётэхнічнымі сродкамі. Дапамога ў дадзеным пытанні прыйшла ад Беларусі[7].

Указамі Прэзідэнта Беларусі ад 5 снежня 2007-га №618 і 686 генерал-лейтэнант і будучы пасол краіны ў Баліварыянскай Рэспубліцы Алег Пафераў стаў упаўнаважаным па вядзенні перамоў па праекце пагадненняў аб супрацоўніцтве ў інтарэсах стварэння адзінай сістэмы СПА і сістэмы радыёэлектроннай барацьбы, а таксама аб знаходжанні на венесуэльскай тэрыторыі беларускіх вайскоўцаў[10]. 8 снежня ў рамках візіту А. Лукашэнкі ў Каракас па гэтым пытанні былі падпісаны дзве дамовы[11].

Першым пагадненнем прадугледжвалася, што Мінск акажа Венесуэле дапамогу і садзейнічанне ў стварэнні адзінай сістэмы СПА і РЭБ на падставе навуковага праекта. Бакі дамовіліся аб тым, што арганізацыі Венесуэлы заключаць кантракты з арганізацыямі рэспублікі і іншых дзяржаў на закупку тавараў, работ і паслуг у адпаведнасці з планамі стварэння дзвюх сістэм. Другім пагадненнем вызначаліся ўмовы, якія рэгламентуюць уезд і знаходжанне ваенных саветнікаў і спецыялістаў, галоўнага ваеннага саветніка Беларусі і яго апарата на тэрыторыі Венесуэлы ў працэсе ажыццяўлення работ па стварэнні сістэм СПА і РЭБ. Замежнікі абавязаліся выконваць заканадаўства краіны і не ўдзельнічаць у баявых дзеяннях. Абодва дакументы былі ратыфікаваны Палатай прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі ў закрытым рэжыме 9 красавіка 2008 года, а адобраны Саветам Рэспублікі 16 красавіка[12].

Дзейнасць правіць

У 2008 годзе Венесуэла прыняла дзесяць ваенных спецыялістаў (іх колькасць з часам павялічвалася). Разам з саветнікамі прыехалі і іх сем’і[12]. Кіраўніцтва групы ажыццяўляў генерал Пафераў[10]. Да місіі, акрамя афіцыйных дзяржаўных кадраў, маглі быць прыцягнуты і адстаўныя. Так, у артыкуле газеты «Комсомольская правда» 2011 года, прысвечанай меркаванаму ўдзелу беларусаў у лівійскім канфлікце, гаварылася, што ў Мінску існуе нейкая кантора для былых вайскоўцаў, гатовых прымяніць свой баявы вопыт за мяжой. Сярод месцаў для камандзіровак названы Венесуэла, Кот-д’Івуар і Лівія[13].

Работа беларусаў, згодна з заключаным пагадненнем, была вызначана тэрмінам на пяць гадоў. Пры гэтым існавала магчымасць аўтаматычнага падаўжэння на кожны наступны пяцігадовы перыяд, пакуль адзін з бакоў не заявіць аб сваім намеры спыніць супрацоўніцтва. Намеснік начальніка беларускага Генштаба Ціханоўскі заявіў, што сістэма СПА і радыёэлектроннай барацьбы ў Венесуэле, уключаючы падрыхтоўку спецыялістаў і кіруючага складу, будзе створана практычна на працягу шасці гадоў, што, акрамя ўсяго іншага, дазволіць Беларусі выйсці на рынак узбраення Лацінскай Амерыкі і замацавацца там[7].

Чавес паставіў перад замежнікамі наступную задачу[7]:

  Мы павінны абараніць стратэгічныя аб’екты, напрыклад ГЭС «Гуры», нефтепромыслы, буйныя НПЗ, індустрыяльныя комплексы, натуральна, ваенныя аб’екты і камандныя пункты, буйныя гарады, такія як Каракас, каб адчуваць сябе ў большай бяспекі.  

Беларусы прапанавалі праект стварэння сістэмнай абароны дзяржавы. Ён меў на ўвазе арганізацыю ў Венесуэле інтэграванага абарончага комплексу, які ўключае СПА, сродкі радыёэлектроннай барацьбы і процідзеяння высокадакладнай зброі. Патрабавалася пабудаваць новую сістэму абароны, умантаваць у яе наяўнае ўзбраенне і дакупіць неабходнае новае, пры гэтым усё растлумачыць для венесуэльскіх калегаў[8]. На падставе прапаноў ваенных кансультантаў армія Венесуэлы набыла аўтаматызаваныя сістэмы кіравання войскамі СПА і ВПС, сродкі радыёлакацыі і радыёэлектроннай барацьбы беларускай вытворчасці, а таксама ЗРК[7]. Гэтымі закупкамі планавалася замяніць французскую і амерыканскую тэхніку і абсталяванне[9].

У рамках праграмы для абароны асабліва важных аб’ектаў на тэрыторыі Венесуэлы створаны базы дыслакацыі беларуска-расійскага ЗРК «Пячора-2М» — мадэрнізацыі С-125. Кантракт на набыццё гэтых комплексаў быў заключаны Каракасам у верасні 2009 года. Прадугледжвалася закупка 11 (па іншых даных 18) такіх ЗРК. Пастаўкі пачаліся ў маі 2011 года. Акрамя таго, у 2006—2010 гг. венесуэльскія ўзброеныя сілы закупілі ў Беларусі нявызначаны лік комплексаў Тор-М1[14]. З беларускага боку ў ліку асноўных выканаўцаў праекта выступілі прадпрыемства «Алеўкурп», «Волатаўта», створанага Мінскім заводам колавых цягачоў, і 2566-ы завод па рамонце радыёэлектроннага ўзбраення. Па інфармацыі трэціх крыніц, сувыканаўцам праекта нараўне з прадпрыемствамі ВПК Беларусі магчыма выступілі кітайскія, расійскія (на іх ракетах выпрабоўваліся новыя сістэмы[2]) і іранскія кампаніі[12].

Да канца праўлення Чавеса работа была завершана, і місію беларускіх ваенных спецыялістаў згарнулі[8]. Па выніку іх дзейнасці Венесуэле ўдалося дамагчыся паспяховага абнаўлення і сістэматызацыі СПА—РЭБ, пры чым не за шэсць гадоў, як планавалася, а за пяць[9]. Цэнтралізаванае кіраванне стаў забяспечваць аўтаматызаваны камандны цэнтр[15].

Аднак смерць ініцыятара праекта Чавеса і эканамічныя цяжкасці 2010-х гадоў, прымусілі многіх экспертаў сумнявацца ў тым, што Каракасу ўдалося захаваць баяздольнасць. Тым не менш, як адзначаў ваенны аналітык А. Алесін, наяўнасць значнай колькасці досыць сучасных сродкаў радыёлакацыі і радыёэлектроннай барацьбы, высокаэфектыўных мабільных ЗРК рознай далёкасці, якія кіруюцца адзінай аўтаматызаванай сістэмай камандавання, — дазваляе, у выпадку неабходнасці, закрыць паветраную прастору над любым раёнам Венесуэлы. Беларусь, на думку эксперта, паспяхова справілася з роляй інтэгратара сістэмы СПА[7].

З самім праектам усё ж узніклі праблемы. Так, напрыклад, Венесуэла завінавацілася Мінску некалькі сотняў мільёнаў долараў. Краіна дагэтуль не расплацілася з Беларуссю за пастаўкі вайсковых тэхналогій і маёмасці[12].

Міжнародны фактар правіць

У СМІ існавала меркаванне, што з’яўленне беларускіх вайскоўцаў у Венесуэле з’яўляецца адказам на размяшчэнне амерыканскіх СРА ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе. Гэта нібыта таксама было звязана з санкцыямі ў дачыненні да канцэрна «Белнафтахім», які ажыццяўляў праекты па здабычы і перапрацоўцы венесуэльскай нафты. Аднак віцэ-прэзідэнт Расійскай акадэміі геапалітычных праблем Л. Івашоў раскрытыкаваў дадзены пункт гледжання[16].

  Параўноўваць планы беларусаў па ўдзелу ў стварэнні сістэмы супрацьпаветранай абароны Венесуэлы з тым, што робяць амерыканцы ў Польшчы і Чэхіі, не зусім правільна. Мінск будзе ўдзельнічаць у будаўніцтве вайсковай СПА, якая хоць і можа работаць па крылатым або балістычным ракетам, але з сур’ёзнымі абмежаваннямі. Гэта, так сказаць, тактычны ўзровень, а паўнавартасная сістэма супрацьракетнай абароны — стратэгічны ўзровень. Для стварэння СРА ў Беларусі і вопыт недастатковы, і тэхналогій няма, і вытворчасць адпаведнае адсутнічае. Па вялікім рахунку і самой Венесуэле сістэма ПРА не патрэбна. У Расіі, напрыклад, маюцца стратэгічныя ракеты, вось ЗША і ствараюць сістэму процідзеяння ім. А ў Венесуэлы такіх ракет няма, і я сумняваюся, што ЗША будуць наносіць па ёй стратэгічны ўдар.  

Усё ж дзейнасць Беларусі ў амерыканцаў выклікала непакой. Белы дом быў незадаволены закупкамі арміяй Венесуэлы новай тэхнікі і замене заходняга абсталявання, у першую чаргу дэмантажы радараў амерыканскай і бельгійскай вытворчасці. Меркавалася, што мадэрнізацыя венесуэльскай абароны прывядзе да змены балансу сіл у рэгіёне і гонцы ўзбраенняў. У ліпені 2008 года пад падставай барацьбы з наркатрафікам быў адноўлены Чацвёрты флот ВМС ЗША, які адказваў за паўднёваамерыканскі кірунак. Асцярогі сталі нарастаць і ў некаторых лацінаамерыканскіх дзяржавах. Як адзначаў аспірант кафедры міжнародных адносін факультэта міжнародных адносін Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта К. Андрыеўскі, сярод бразільскіх аналітыкаў існавала меркаванне, што думкі пра пагрозу пачатку гонкі ўзбраенняў на кантынгенце прасоўвалі прадстаўнікі ваенных ведамстваў Аргенціны і Бразіліі, якія жадалі атрымаць большага фінансавання[17].

У сваю чаргу палітолаг і дырэктар Цэнтра па праблемах еўрапейскай інтэграцыі Ю. Шаўцоў заяўляў, што размяшчэнне беларускіх вайскоўцаў у Венесуэле было прызначана «на выпадак вайны з Калумбіяй»[2].

Зноскі правіць

  1. ↑ а б в Андриевский, стр. 4—6
  2. ↑ а б в На случай войны с Колумбией Беларусь отправит в Венесуэлу военных инструкторов? // Хартии'97 : интернет-портал. — 8 апреля 2008.
  3. ↑ Кизима, стр. 25
  4. ↑ А.Лукашенко: мы с У.Чавесом - люди одной идеологии // СБ. Беларусь сегодня, 26 июня 2012
  5. ↑ Кизима, стр. 28
  6. ↑ Андриевский, стр. 20—21
  7. ↑ а б в г д е Александр Алесин. Противовоздушная оборона: Уго Чавес умер, но дело его живет // Белрынок : онлайн-издание. — 6 сентября 2019.
  8. ↑ а б в Лукашенко: в Венесуэле было допущено много ошибок и упущена экономика
  9. ↑ а б в Белорусские военные специалисты будут принимать участие в создании системы ПВО Венесуэлы // TUT.BY, 25 марта 2008
  10. ↑ а б Полетели шапки военных и пограничников
  11. ↑ Небо над Венесуэлой будет охранять белорусская система ПВО(недаступная спасылка)
  12. ↑ а б в г Минск помог Каракасу создать систему ПВО, но не может добиться оплаты счетов Архівавана 24 верасня 2020. // БелВПО, 11 ноября 2019
  13. ↑ На стороне Каддафи воюют белорусские партизаны // Комсомольская правда : газета. — 6 апреля 2011.
  14. ↑ Беларусь — Венесуэла: тайны политического альянса
  15. ↑ Владимир Ильин. ВВС Венесуэлы // Авиация и космонавтика : журнал. — май 2015
  16. ↑ Александр Замахов. Белорусский ответ американской ПРО // РИА Новости, 28 марта 2008
  17. ↑ Андриевский, стр. 21

Літаратура правіць

  • Сергей Кизима. Белорусско-венесуэльская интеграция // Беларуская думка : журнал. — 2010. — № 2. — С. 25—29.
  • Андриевский, К. П. Отношения Республики Беларусь с Боливарианской Республикой Венесуела в 1992—2010 гг. / К. П. Андриевский. — Минск : БГУ, 2013. — 47 с. — Библиогр.: с. 29—45.
  • Александр Алесин. Противовоздушная оборона: Уго Чавес умер, но дело его живет // Белрынок : онлайн-издание. — 6 сентября 2019.
  • Carlos E. Hernández. Venezuela y Belarús: una estrecha relación militar // Infodefensa : газета. — 14 декабря 2015.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Група_беларускіх_ваенных_спецыялістаў_у_Венесуэле&oldid=4716009"