Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў

Мікіта Сярге́евіч Хрушчоў (5 (17) кастрычніка 1894, Калінаўка, Курская губерня — 11 верасня 1971, Масква) — савецкі дзяржаўны і палітычны дзеяч, Першы сакратар ЦК КПСС (1953—1964), Старшыня Савета Міністраў СССР (1958—1964). Герой Савецкага Саюза, Тройчы Герой Сацыялістычнай Працы.

Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў
руск.: Никита Сергеевич Хрущёв
генеральны сакратар ЦК КПСС 14 верасня 1953 — 14 кастрычніка 1964
Папярэднік	Іосіф Вісарыёнавіч Сталін
Пераемнік	Леанід Ільіч Брэжнеў
Кіраўнік урада СССР[d] 27 сакавіка 1958 — 14 кастрычніка 1964
Папярэднік	Мікалай Аляксандравіч Булганін
Пераемнік	Аляксей Мікалаевіч Касыгін
першы сакратар Камуністычнай партыі Украіны[d] 26 снежня 1947 — 19 снежня 1949
Папярэднік	Лазар Майсеевіч Кагановіч
Пераемнік	Leonid Melnikov[d]
Нараджэнне	3 (15) красавіка 1894 Калінаўка, Курская губерня, Расійская імперыя
Смерць	11 верасня 1971(1971-09-11)[…] (77 гадоў) Масква, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Жонка	Ніна Пятроўна Хрушчова[d]
Дзеці	Сяргей Мікіціч Хрушчоў[d], Леанід Мікіціч Хрушчоў[d], Юлія Мікіцічна Хрушчова[d] і Rada Adzhubey[d]
Веравызнанне	атэізм
Партыя	Камуністычная партыя Савецкага Саюза
Член у	ЦК КПСС Палітбюро ЦК КПСС (14 кастрычніка 1964)
Адукацыя	Усесаюзная прамысловая акадэмія[d] Данецкі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт
Дзейнасць	палітык, ваенны, дзяржаўны дзеяч, рэвалюцыянер
Аўтограф
Прыналежнасць	СССР
Род войскаў	Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія
Званне	генерал-лейтэнант
Бітвы	Вялікая Айчынная вайна Другая сусветная вайна Першая сусветная вайна
Узнагароды	Замежныя:
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфічныя звесткі

3 1909 слесар на заводах і шахтах Данбаса. Член Камуністычнай партыі з 1918 года. Удзельнік грамадзянскай вайны. 3 пач. 1920-х на кіруючай партыйнай рабоце на Украіне (у 1924 удзельнік трацкісцкай апазіцыі). Вучыўся ў Прамысловай акадэміі (Масква, 1929—30).

З 1931 — у Маскве; з 1935 1-ы сакратар Маскоўскіх гарадскога і абласнога камітэтаў партыі. У 1938 — сакавіку 1947 і снежні 1947—49 1-ы сакратар ЦК кампартыі Украіны, адначасова ў 1944—47 старшыня СНК (з 1946 Савет Міністраў) Украіны. Член ЦК ВКП(б)/КПСС (1934—66), Палітбюро (Прэзідыума) ЦК (1939—64). Меў дачыненне да палітычных рэпрэсій у Маскве і на Украіне.

У Вялікую Айчынную вайну член ваеннага саветаў шэрагу франтоў. Генерал-лейтэнант (1943).

3 1949 сакратар ЦК і 1-ы сакратар Маскоўскага камітэта ВКП(б).

З верасня 1953 1-ы сакратар ЦК КПСС, адначасова з 1958 года старшыня Савета Міністраў СССР. Вынікам незадаволенасці партыйнага і дзяржаўнага апарату палітыкай і валюнтарысцкім стылем кіраўніцтва М. Xрушчова стала яго вызваленне («па стане здароўя») ад усіх пасад на кастрычніцкім пленуме ЦК КПСС у 1964 годзе.

Аўтар мемуараў.

На чале партыйнага і дзяржаўнага апарату

М. Хрушчоў быў адным з ініцыятараў рэабілітацыі ахвяр палітычных рэпрэсій 1930 — пач. 1950-х гадоў; на XX (1956) і XXII (1961) з'ездах КПСС выступіў з рэзкай крытыкай культу асобы і дзейнасці І. Сталіна. Імкнуўся мадэрнізаваць партыйна-дзяржаўную сістэму, абмежаваць прывілеі партыйнага і дзяржаўнага апарату, палепшыць матэрыяльнае становішча насельніцтва, зрабіць савецкае грамадства больш адкрытым. У перыяд яго знаходжання на вышэйшых дзяржаўных і партыйных пасадах вялося масавае асваенне цалінных і абложных зямель (1954—60), будаўніцтва добраўпарадкаванага жылля для працоўных, пачалося асваенне космасу (1957).

У знешняй палітыцы праводзіўся курс на пашырэнне адносін з капіталістычнымі і новымі незалежнымі краінамі, змякчэнне наступстваў гонкі ядзерных узбраенняў (Маскоўскі Дагавор аб забароне і абмежаванні выпрабаванняў атамнай зброі, 1963), рабіліся захады па раззбраенні (скарачэнне ўзброеных сіл СССР у 1955 — пач. 1960-х гадоў больш як на 3 млн. чал., прапанаваны ў 1962 савецкі праект дагавора аб усеагульным і поўным раззбраенні), значна пашырыліся міжнародныя культурныя сувязі. Аднак некаторыя рашэнні М. Xрушчова часам прыводзілі да рэзкага абвастрэння міжнародных адносін (крызіс 1961 года вакол Заходняга Берліна, Карыбскі крызіс 1962 года).

Часовае аслабленне ідэалагічнага і адміністрацыйнага націску на творчую інтэлігенцыю пасля 1953 года («адліга») спрыяла значным дасягненням у галіне культуры, аднак з пач. 1960-х яго культурная палітыка стала больш жорсткай. Ініцыятар антырэлігійнай кампаніі. У выніку шэрагу непрадуманых рашэнняў М. Xрушчова ў галіне кіраўніцтва сельскай гаспадаркай пагоршылася забеспячэнне гарадскога насельніцтва прадуктамі харчавання. Неабгрунтаванымі былі яго заклікі «дагнаць і перагнаць Амерыку» і абяцанні пабудаваць камунізм да 1980 года.

Гл. таксама

• Хрушчоўка

Літаратура

• Мядведзеў Р. М. С. Хрушчоў: Палітычны партрэт / Рой Мядзведзеў / пер. з рус. — Мн.: Беларусь, 1989.
• Нікіцін М. Г. Хрушчоў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).