Мікалай Віктаравіч Статкевіч

Мікалай Вiктаравiч Статкевіч; нар. 12 жніўня 1956, в. Лядна, Слуцкі раён, Мінская вобласць) — лідар Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі Народная Грамада, кандыдат у прэзідэнты Беларусі на выбарах у 2010 г, адзін са стваральнікаў грамадскага аб'яднання «Беларускае згуртаванне вайскоўцаў», палітвязень Беларусі, вязень сумлення.

Мікалай Статкевіч
Старшыня БСДП (НГ)
з 25 лістапада 2007
Партыя:	БСДП (НГ)
Адукацыя:	Ваенная акадэмія Рэспублікі Беларусь Мінскае вышэйшае ваеннае інжынернае вучылішча
Навуковая ступень:	кандыдат тэхнічных навук
Прафесія:	ваенны інжынер
Дзейнасць:	палітык, ваенны
Веравызнанне:	праваслаўе
Нараджэнне:	12 жніўня 1956(1956-08-12) (63 гады) Лядна, Рачкавіцкі сельсавет, Слуцкі раён, Мінская вобласць, БССР, СССР
Сайт:	statkevich.org
Узнагароды:

Біяграфія

Нарадзіўся 12 жніўня 1956 года ў вёсцы Лядна Слуцкага раёна ў сям'і настаўнікаў. Паходзіць са старажытнага праваслаўнага шляхецкага роду герба Касцеша. Продкі маці паходзяць са шляхецкага роду Валадковічаў. Дзед палітыка, Павал Статкевіч, быў расстраляны ў 1944 годзе за сувязь з партызанамі. Дзед па кудзелі, Сымон Гарабец, быў сябрам КПЗБ, расстраляны пад час сталінскіх рэпрэсій.

У 1973 г. паступіў у Мінскае вышэйшае інжынернае зенітнае ракетнае вучылішча (МВІЗРВ). Скончыў у 1978 г. па спецыяльнасці «ваенны інжынер па радыёэлектроніцы». Па размеркаванні быў накіраваны ў Мурманскую вобласць, дзе служыў 4 гады. Меў вышэйшую баявую класіфікацыю - «Майстар».

У 1982 г. вярнуўся ў Мінск, паступіў у МВІЗРВ ў ад'юнктуру. Абараніў кандыдацкую дысертацыю, стаў кандыдатам тэхнічных навук. Выкладаў у МВІЗРВ. Пасля 1991 г. спрабаваў чытаць лекцыі на беларускай мове. Уцягваў курсантаў у Беларускае аб'яднанне ваенных, чым выклікаў негатыўную рэакцыю камандавання. Паступіў у дактарантуру. Напісаў больш за 60 навуковых прац у галіне кіравання, эканомікі і сацыяльнай псіхалогіі.

Яшчэ да распаду Савецкага Саюза распрацаваў і апублікаваў канцэпцыю стварэння беларускай арміі, якая была рэалізавана пасля атрымання нашай краінай незалежнасці.

У пачатку 1991 года ў знак пратэсту супраць падаўлення танкамі дэманстрантаў у Вільнюсе выйшаў з КПСС

20 жніўня 1991 года адзіны з вайскоўцаў у Беларусі публічна выступіў супраць путча ў Маскве.

Кандыдат тэхнічных навук, падпалкоўнік запасу.

У 2011 годзе пабраўся шлюбам з Марынай Адамовіч, мае дзвюх дачок ад першага шлюбу.

Мікалай Статкевіч на адзначэнні 80-ых угодкаў БНР, 25 сакавіка 1998 года ў Мінску. Фота Уладзіміра Сапагова

Беларускае аб'яднанне вайскоўцаў

У 1991 г. абвясціў аб стварэнні Беларускага згуртавання вайскоўцаў (БЗВ), якое ставіла мэту - «стварэнне беларускай арміі, абарону незалежнасці і гісторыка-патрыятычнае выхаванне грамадства».

Адной з першых акцый БЗВ стала прыняцце грамадзянскай прысягі на вернасць Беларусі 8 верасня 1992 года, у гадавіну Аршанскай бітвы, Дзень беларускай вайсковай славы.

У 1993 годзе выступіў супраць Дамовы аб калектыўнай бяспецы з ваюючымі краінамі (Арменія, Таджыкістан і інш.), па ўмовах якой Беларусь павінна была адпраўляць сваіх салдат на чужыя войны. За гэта звольнены з войска за месяц да плануемай абароны доктарскай дысертацыі. Пасля шырокай грамадскай кампаніі ў падтрымку М. Статкевіча беларускі парламент падпісаў дадзеную дамову з умовай не адпраўляць нашых салдат у «гарачыя кропкі».

16 лютага 1994 года Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь забараніў дзейнасць БЗВ за ўдзел яго членаў у ахове забастоўкі рабочых у Мінску ад дзеянняў міліцыі.

16 лютага 1994 года быў створаны аргкамітэт патрыятычнага руху БЗВ. 10 сакавіка 1995 года БЗВ быў зарэгістраваны Міністэрствам юстыцыі як «непалітычны грамадска-патрыятычны рух». Асноўныя мэты: «абарона незалежнасці, дэмакратыі; патрыятычнае выхаванне ў грамадстве і арміі; недапушчэнне выкарыстання арміі супраць народа; садзейнічанне стварэнню беларускага войска».

Пастаянны ціск улады на БЗВ прывёў Статкевіча да прыняцця рашэння ісці ў палітыку. У выніку ў 1995 г. Статкевіч сышоў з пасады старшыні БЗВ, а сама арганізацыя канчаткова спыніла сваё існаванне праз пяць гадоў, не здолеўшы прайсці перарэгістрацыю.

Палітычная дзейнасць

З 1995 г. — старшыня Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі Народная Грамада. У лістападзе 1996 года падчас давыбараў у Вярхоўны Савет на адной з акругаў г. Мінска выйшаў у другі тур, аднак выбары былі скасаваныя праз прыняцце новай рэдакцыі Канстытуцыі.

З 1999 г. — старшыня Усходнееўрапейскага сацыял-дэмакратычнага форуму. Адзін з арганізатараў пратэстнай акцыі "Марш свабоды" у 1999 годзе.

У 2000 г. балатаваўся ў дэпутаты Палаты прадстаўнікоў, але абраны не быў.

З 2003 года — лідэр «Еўрапейскай кааліцыі». Удзельнік парламенцкіх выбараў 2004 года.

У 2008 годзе напярэдадні парламенцкіх выбараў нягледзячы на судзімасць была зарэгістраваная ягоная ініцыятыўная група, аднак подпісы былі прызнаныя несапраўднымі, і сам Статкевіч не атрымаў статус кандыдата ў дэпутаты.

У 2009 годзе кангрэсам «Еўрапейскай кааліцыі» вылучаны кандыдатам у прэзідэнты на выбарах 2010 года. Паводле афіцыйных дадзеных, заняў 7 месца з 10, набраўшы 1.05% галасоў.

Напярэдадні парламенцкіх выбараў 2012 года ініцыятыўная група Мікалая Статкевіча не была зарэгістраваная праз знаходжанне Статкевіча ў месцах пазбаўлення волі.

Пад час знаходжання ў месцах пазбаўлення волі была сфармаваная ініцыятыўная група па яго вылучэнні ў кандыдаты ў Прэзідэнты на выбарах 2015 года. У ініццыятыўную групу ўвайшлі Лявон Вольскі, Зінаіда Бандарэнка, Сяргей Законнікаў, Радзім Гарэцкі, Алесь Пушкін.

Быў адным з арганізатараў мітынгу 10 кастрычніка 2015 года перад прэзідэнцкімі выбарамі. Таксама арганізаваў акцыю пратэсту 12 верасня 2016 года пасля парламенцкіх выбараў. Падтрымліваў пратэсты індывідуальных прадпрымальнікаў 2016 года.

Напярэдадні парламенцкіх выбараў 2016 года ініцыятыўная група Мікалая Статкевіча не была зарэгістраваная праз наяўнасць у яго судзімасці.

Адзін з арганізатараў акцый пратэсту ў Беларусі, 2017 года.

У студзені 2019 года Беларускім нацыянальным кангрэсам ("Еўрапейская Беларусь", Уладзімір Някляеў, БСДГ, БСДП (НГ)) прапанаваны на кандыдата ў Прэзідэнты.

Храналогія пераследу

У 2005 г. асуджаны да 3 гадоў абмежавання волі за арганізацыю ў кастрычніку 2004 г. у Мінску вулічнай акцыі супраць афіцыйных вынікаў парламенцкіх выбараў і рэферэндуму. У 2006 г. міжнародная арганізацыя Amnesty International прызнала Мікалая Статкевіча вязнем сумлення.

19 снежня 2010 г. браў удзел у акцыі на плошчы Незалежнасці. Пасля жорсткага разгону мітынгу пры ад’ездзе на таксоўцы заблакаваны спецназам і затрыманы.

З 19 снежня 2010 г. па 12 студзеня 2011 г. трымаў галадоўку пратэсту ў СІЗА КДБ.

26 мая 2011 г. у Ленінскім судзе г. Мінска судзя Людміла Грачова агучыла ягоны прысуд: 6 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыма (пракурор — Кірыл Чубкавец).

11 студзеня 2011 года Amnesty International прызнала Статкевіча вязнем сумлення.

Спачатку адбываў тэрмін пакарання ў калоніі г. Шклова, дзе атрымаў траўму рукі, працуючы на лесапілцы, напачатку верасня 2011 г.. Адміністрацыя калоніі замоўчвала гэты факт і адмаўляла сваякам у спатканнях. Міколе Статкевічу тады было адмоўлена ў тэлефанаваннях дадому, таксама аказваўся іншы маральны ціск.

13 снежня 2011 г. стала вядома, што Мікола Статкевіч знаходзіцца ў штрафным ізалятары ў шклоўскай ПК № 17. Падставай змяшчэння вязня ў ШІЗА на 5 сутак стала публікацыя ў СМІ ягоных лістоў, неадцэнзураваных адміністрацыяй калоніі.

12 студзеня 2012 года на закрытым паседжанні Шклоўскі раённы суд асудзіў Статкевіча да больш строгага рэжыму ўтрымання — 3 гады зняволення ў крытай турме (суддзя — Віталь Волкаў). Прычынай было названае «злоснае парушэнне рэжыму». Ужо праз 4 дні стала вядома аб знаходжанні палітыка ў турме № 4 г. Магілёва, дзе нашмат больш жорсткія ўмовы ўтрымання. 17 студзеня 2012 г. Статкевіч пакараны 10 суткамі карцэра (за што — дагэтуль дакладна не вядома). Знаходзіўся ў камэры-адзіночцы магілёўскай турмы. У канцы чэрвеня 2012 г. зноў быў пераведзены ў штрафны ізалятар.

12 студзеня 2015 года этапаваны ў шклоўскую папраўчую калонію №17.

4 мая 2015 г. суддзя Шклоўскага раённага суда Святлана Баранцава прызнала Статкевіча вінаватым у парушэнні правілаў унутранага распарадку калоніі і прыняла рашэнне накіраваць палітвязня да сканчэння тэрміну зняволення ў «крытую» турму №4 г. Магілёва.

22 жніўня 2015 года Статкевіч быў датэрмінова вызвалены з месцаў пазбаўлення волі згодна з прынятым Аляксандрам Лукашэнкам рашэннем аб памілаванні шасці палітвязняў (на волю таксама выйшлі Мікалай Дзядок, Юрый Рубцоў, Арцём Пракапенка, Ігар Аліневіч, Яўген Васьковіч).

Затрыманы 23 сакавіка, напярэдадні акцыі пратэсту на Дзень Волі, 25 сакавіка. Утрымліваўся ў адзіночнай камеры СІЗА КДБ. У СІЗА КДБ следчы, капітан Васілеўскі, паведаміў Статкевічу, што той з'яўляецца падазраваным па крымінальнай справе «аб падрыхтоўцы масавых беспарадкаў разам з групай неўстаноўленых асоб». У пратаколе аб яго затрыманні значылася, што апазіцыянер рыхтаваў масавыя беспарадкі з 2011 года, нягледзячы на тое, што з канца 2010 года да сярэдзіны 2015 года ён знаходзіўся ў зняволенні. Раніцай, 27 сакавіка, Статкевіча завезлі ў пасёлак Сокал, недалёка ад Мінска, і адпусцілі, аддаўшы ўсе асабістыя рэчы, але не пакінуўшы ніякіх дакументаў, звязаных з яго абвінавачваннем.

Затрыманы і асуджаны на 5 сутак адміністрацыйнага арышту 29 красавіка 2017 г., напярэдадні акцыі 1 мая.

Узнагароды

16 студзеня 2012 г. Статкевічу прысуджана Міжнародная прэмія імя Вілі Бранта «За асаблівую палітычную мужнасць».

24 лютага 2012 г. узнагароджаны прэміяй імя Юрыя Захаранкі «З адкрытым забралам» «за мужнасць, за гонар, за самаахвярнасць».

Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі (2019).

Літаратура

• Palitviazni.info — 2013. — С. 251—252
• Тамковіч А. Супраць плыні. — 2011. — С. 41—52
• Адзін дзень палітвязня 2009—2011. — 2011. — С. 200—211 - ISBN 978-0-929849-42-3 

Спасылкі

• Афіцыйны сайт Мікалая Статкевіча
• Афіцыйны сайт БСДП (НГ)
• Старонка на праекце «Хто ёсць хто ў РБ»(руск.) 
• Старонка Мікалая Статкевіча на праекце election.in-by.net
• фільм Дарога Статкевіча на YouTube