Каралеўства Прусія

дзяржава ў Еўропе ў 1701—1918 гадах
(Пасля перасылкі з Прускае каралеўства)

Каралеўства Прусія (ням.: Königreich Preußen) — нямецкае каралеўства, якое існавала ў перыяд 1701—1918 гадоў. З 1871 года было вядучай дзяржавай Германскай імперыі, прадстаўляючы сабой амаль дзве траціны ўсёй плошчы імперыі. Сваю назву каралеўства пераняла ад гістарычнай вобласці Прусія, хаця яе сэрцавінай з'яўляўся Брандэнбург.

Гістарычная дзяржава
Каралеўства Прусія
Königreich Preußen
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Дэвіз: ««Suum cuique»
(«Кожнаму сваё»)»
Гімн: Preußenlied
< 
 >
1701 — 1918

Сталіца Берлін
Мова(ы) нямецкая (афіцыйная), ніжненямецкая, польская, дацкая, літоўская, ніжнелужыцкая, кашубская, фрызская
Афіцыйная мова нямецкая
Грашовая адзінка рэйхсталер (17011750)
прускі талер (17501857)
залатая марка (18711914)
папяровая марка (19141918)
Плошча 348.779.87 км² (1910)
Насельніцтва 10.349.031 (1816)
24.689.000 (1871)
34.472.509 (1910)
Форма кіравання абсалютная манархія (17011848)
канстытуцыйная манархія (18481918)
Дынастыя Гогенцолерны
Кароль
 • 17011713 Фрыдрых I (першы)
 • 18881918 Вільгельм II (апошні)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя правіць

1701: Уздым Брандэнбурга правіць

Фрыдрых Вільгельм I, «Вялікі курфюрст» Брандэнбург-Прусіі, памёр у 1688 годзе. Яго спадчына перайшла сыну, Фрыдрыху III (1688—1701), які стаў каралём Прусіі Фрыдрыхам I (1701—1713).

За выключэннем герцагства Прусіі, усе землі Брандэнбурга былі часткай Свяшчэннай Рымскай імперыі, якія знаходзіліся намінальна пад уладай Габсбургаў. Паколькі ў рамках імперыі існаваў толькі адзін кароль немцаў, то Фрыдрых паводле санкцыі імператара Леапольда I (ў абмен на саюз супраць Францыі ў вайне за іспанскае спадчыну) каранаваўся каралём новага дзяржавы (18 студзеня 1701) пад тытулам «кароль Прусіі» на землях, якія не ўваходзілі ў склад імперскіх тэрыторый. З улікам свайго дваістаснага становішча (як імперскіх князёў з аднаго боку і каралёў Прусіі, яка не ўваходзіць у склад імперыі), а таксама каб не ставіць пад сумненне фармальны суверэнітэт «караля немцаў» прускія манархі да 1772 года вымушаныя былі выкарыстоўваць тытул "кароль у Прусіі "(ням.: König in Preußen). Зноў утворанае каралеўства атрымала ўсеагульнае прызнанне па Утрэхтскай дамове (1713).

1702—1740: Рост каралеўства правіць

Тэрыторыя каралеўства была раскідана больш чым на 1200 км: ад зямлі княства Прусія на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы Балтыйскага мора, да сэрца Гогенцолернаў — Брандэнбурга, з эксклавамі — Герцагства Клеўскае, акругі Марк і Равенсбург у Рэйнландзе. Новае Каралеўства Прусія было вельмі беднае — цяжка ішло аднаўленне пасля Трыццацігадовай вайны. У 1708 годзе, прыблізна адна траціна насельніцтва герцагства Прусія стала ахвярай бубоннай чумы. Чума ў жніўні 1710 года дасягнула Прэнцлау, але ў рэшце рэшт адступіла, не дасягнуўшы сталіцы — Берліна, які быў толькі на адлегласці 80 км.

Швецыя, пацярпеўшы паражэнне ад Расіі, Саксоніі, Рэчы Паспалітай, Даніі-Нарвегіі, Гановера і Прусіі ў Паўночнай вайне (1700—1721) страціла тэрыторыі на паўднёвым узбярэжжы Балтыйскага мора. Па пруска-шведскай дамове, падпісанай у Стакгольме (студзень 1720 года), Прусія атрымала Шчэцін і іншыя тэрыторыі Швецыі ў Памераніі.

1740—1760: Сілезскія войны правіць

У 1740 годзе, кароль Фрыдрых II заняў трон. Выкарыстаўшы за падставу длягавор 1537 года (на дамову наклаў вета імператар Фердынанд I), паводле якога Сілезія павінна была перайсці да Брандэнбургу пасля перапынення яе кіруючай дынастыі Пястаў. Фрыдрых уварваўся ў Сілезію, што распачала вайну за аўстрыйскае спадчыну. Пасля хуткай акупацыі Сілезіі, Фрыдрых падахвоціўся абараняць эрцгерцагіню Марыю Тэрэзіі Аўстрыйскую, пры ўмове, што край будзе перададзены яму. Прапанова атрымаў адмову, але Аўстрыя сутыкнулася з шэрагам іншых праціўнікаў, і Фрыдрыха ў рэшце рэшт атрымаў афіцыйныя тэрытарыяльныя саступкі ў адпаведнасці з Берлінскай дамовай у 1742 годзе.

Да здзіўлення многіх, Аўстрыі ўдалося паспяхова аднавіць вайну. У 1744 г. Фрыдрых зноў уварваўся каб пазбегнуць рэпрэсій і прэтэнзіі, на гэты раз, у Багемію. Ён пацярпеў няўдачу, але французскі ціск на Аўстрыю, саюзніка Вялікабрытаніі, прывяло да серыі дагавораў і кампрамісаў, у выніку чаго ў 1748 годзе быў падпісаны Другі Ахенскі дагавор, які аднавіў мір і аддаў Прусіі ў валоданне большую частку Сілезіі.

Пасля свайго прыніжэння саступкай Сілезіі, Аўстрыя накіравала свае намаганні для забеспячэння альянсу з Францыяй і Расіяй («Дыпламатычная рэвалюцыя»), тады як Прусія мела праблемы па стварэнні кааліцыі з Вялікабрытаніяй. Другое ўварвання Фрыдрыха ў Саксонію і Багемію на працягу некалькіх месяцаў у перыяд 1756—1757 гадоў прывяло да Сямігадовай вайне.

Гэтая вайна стала адчайнай барацьбой прускай арміі, супраць многіх вялікіх Еўрапейскіх дзяржаў, засведчыўшы баяздольнасці прускай арміі. Супраць кааліцыі Аўстрыі, Расіі, Францыі і Швецыі супрацьстаялі толькі Прусія, Гановер і Вялікабрытанія. Фрыдрыху ўдалося прадухіліць сур'ёзнае ўварванне на свае тэрыторыі ў кастрычніку 1760 года, калі рускае войска часова акупавала Берлін і Кёнігсберг. Сітуацыя для каралеўства стала паступова пагаршаецца, аднак пасля смерці імператрыцы Елізаветы Пятроўны (цуд дынастыі Брандэнбург) рэзка змянілася. Далучэнне да кааліцыі з Прусіяй Пятра III ліквідавала ўсходні фронт. Прыкладна ў той жа час з вайны таксама выйшла і Швецыя.

Пасля перамогі над аўстрыйскай арміяй у бітве пры Буркерсдорфе Прусіі, нарэшце, удалося ўсталяваць статус-кво на кантыненце. Гэты вынік пацвердзіў вядучую ролю Прусіі сярод германскіх дзяржаў і стварэння краіны, на ўзроўні Вялікага еўрапейскага дзяржавы. Фрыдрых, узрушаны амаль адбыўшайся паразай Прусіі, пражываў рэшткі свае дзён як мірны кіраўнік.

Пруская армія

 

Ядром прускай арміі з'яўляліся мушкецёры, а таксама грэнадзёры, фузілеры і пікінёры, кавалерыя складалася з кірасір, драгун і гусараў.

1772, 1793, 1795 гады: Падзелы Рэчы Паспалітай правіць

На ўсходзе і поўдні ад Прусіі знаходзілася Рэч Паспалітая якая паступова прыходзіла ў заняпад на працягу XVIII стагоддзя. Занепакоены павелічэннем расійскага ўплыву ў польскіх справах і магчымым пашырэннем Расійскай імперыі, Фрыдрых прыняў удзел у першым з падзелаў Рэчы Паспалітай паміж Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй у 1772 годзе для падтрымання балансу сіл. Каралеўства Прусія анексавала большую частку тэрыторыі Кароны Каралеўства Польскага, у тым ліку Вармію. Далучаныя тэрыторыі ўтварылі ў наступным годзе правінцыю Заходняя Прусія. Новую тэрыторыю, якія ўвайшлі ў склад Усходняй Прусіі (тэрыторыя, раней вядомая як герцагства Прусія) у Памераніі, аб'ядналі ў каралеўства на ўсходніх тэрыторыях.

Пасля смерці Фрыдрыха ў 1786 годзе, яго пляменнік Фрыдрых Вільгельм II працягнуў раздзелы Польшчы, што дазволіла Прусіі атрымаць значную частку заходняй Польшчы ў 1793 годзе.

У 1795 годзе Рэч Паспалітая перастала існаваць, і вялікія тэрыторыі (у тым ліку Варшава) на поўдзень ад Усходняй Прусіі сталі часткай Прусіі. Гэтыя новыя тэрыторыі былі арганізаваныя ў правінцыі Новая Сілезія, Паўднёвая Прусія і Новая Усходняя Прусія.

1806—1815: Напалеонаўскія войны правіць

У 1806 г. Свяшчэнная Рымская імперыя была скасавана ў выніку напалеонаўскіх перамог над Аўстрыяй. Тытул курфюрст (выбарны князь) Брандэнбурга стаў бессэнсоўным і быў адменены. Да гэтага часу, Гогенцолерны мелі шматлікія тытулы: кіраўнік евангелісцкай царквы каралеўства, курфюрст, вялікі князь, герцаг для розных рэгіёнаў і сфер іх праўлення. Пасля 1806 года ён стаў мець адзіны тытул — кароль Прусіі.

У выніку паразы Прусіі ў бітве пры Ене і Ауэрштедтэ ў 1806 годзе кароль Фрыдрых Вільгельм III быў вымушаны часова пакінуць Мемель. Паводле Тыльзіцкай дамове ў 1807 годзе, Прусія страціла прыкладна палову сваёй тэрыторыі, уключаючы зямлі, атрыманыя пры Другім і Трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (якая ў той час стала герцагства Варшаўскім) і ўсе землі на захад ад ракі Эльба. Уся астатняя частка каралеўства была акупавана французскімі войскамі і кароль быў вымушаны стварыць альянс з Францыяй і далучыцца да Кантынентальнай блакады.

Пасля паразы Напалеона ў Расіі, Прусія выйшла з альянсу і прыняла ўдзел у вайне Шостай кааліцыі падчас «вызваленчай вайны» (ням.: Befreiungskriege) супраць французскай акупацыі. Прускія войскі пад старшынствам маршала Гебхарда Леберэхта фон Блюхера ўнеслі ўклад у канчатковую перамогу над Напалеонам у вырашальнай бітве пры Ватэрло ў 1815 годзе.

1815: Прусія пасля Напалеона правіць

 
Экспансія Прусіі ў 1807—1871 гадах

Прусія ва ўзнагароду за свой уклад у паражэнне Францыі была запрошаная на Венскі кангрэс, дзе атрымала вялікую частку сваіх тэрыторый і набыла 40 % Каралеўства Саксонія і значную частку Рэйнланда. Большая частка тэрыторыі, якая адышла да Прусіі пры трэцім раздзеле Польшчы была далучана да Царству Польскага ў рамках Расійскай імперыі.

З улікам гэтых змен у Прусіі, каралеўства было рэарганізавана на 10 правінцый. Большая частка каралеўства, не былых у складзе Усходняй Прусіі, Заходняй Прусіі і Познані, сталі часткай новага Германскага саюза, які прыйшоў на змену Свяшчэннай Рымскай імперыі.

У выніку рэвалюцыі 1848 года княствы Гогенцолерн-Зігмарінген і Гогенцолерн-Хэхінген (правілы кадэцкай галіна дынастыі Гогенцолерн) былі далучаны да Прусіі ў 1850 годзе.

1848—1871: Войны за аб'яднанне Германіі правіць

 
Прусія пасля Аўстра-прускай вайны (1866)

За наступныя паўстагоддзя пасля Венскага кангрэса, у Нямецкім саюзе ўзнік канфлікт паміж прыхільнікамі ідэі фарміравання адзінага германскага дзяржавы і захавання цяперашняга сходу невялікіх германскіх дзяржаў і каралеўства. Стварэнне ў 1834 годзе Мытнага саюза Германіі (ням.: Zollverein), які выключаў Аўстрыйскую імперыю, павялічыў прускай уплыў на дзяржавы-члены. У выніку рэвалюцыі 1848 года Франкфурцкі парламент прапанаваў каралю Фрыдрыху Вільгельму IV аб'яднаць Германію вакол яго кароны. Фрыдрых Вільгельм адмовіўся ад прапановы на той падставе, што рэвалюцыйныя зборы не могуць прадастаўляць каралеўскія тытулы. Але існавалі дзве іншыя прычыны яго адмовы: у той час было зроблена мала намаганняў, каб пакласці канец унутранай барацьбе за ўладу паміж Аўстрыяй і Прусіяй. Стварэнне Германскай імперыі азначала б канец незалежнасці Прусіі ў рамках федэрацыі.

У 1848 годзе дзеянні Даніі па адносінах да герцагства Шлезвіг і Гольштэйн прывялі да Першай Шлезвігскай вайны (1848-51) паміж Даніяй і Германскім саюзам. У ёй Данія была пераможаны, але Прусія пад знешнім ціскам была вымушаная аддаць ёй абодва герцагства.

У 1850 годзе Фрыдрых Вільгельм выдаў першую канстытуцыю Прусіі. Гэты дакумент — ўмераны па мерках таго часу, але кансерватыўны па сённяшніх стандартах — прадугледжваў дзвюхпалатны парламент. Ніжняя палата, або Ландтаг, абіраўся ўсімі падаткаплацельшчыкамі, якія былі падзеленыя на тры тыпы, чые галасы мелі вагу паводле сумы падаткаў, якія яны выплочвалі. Жанчыны і тыя хто не плацілі падаткі не мелі права голасу. Гэта дазволіла траціне выбаршчыкаў кантраляваць 85 % ад заканадаўчай улады. Верхняя палата, якая ў далейшым была перайменавана ў («Палату лордаў» (ням.: Herrenhaus), назначалася каралём. Ён захаваў цалкам выканаўчую ўладу і міністры адчытваліся толькі перад ім. Як вынік, улада землеўладальніцкіх класаў, юнкераў, заставалася непарушнай, асабліва ва ўсходніх правінцыях.

У 1862 годзе Ота фон Бісмарк быў прызначаны каралём Вільгельмам I ў якасці прэм'ер-міністра Прусіі. Ён быў поўны рашучасці аб'яднаць нямецкія дзяржавы пад прускай уладай, і кіраваў Прусіяй падчас трох войнаў, якія ва ўрэшце рэшт дасягнулі гэтай мэты.

Першай з згаданых войнаў была Другая Шлезвігская вайна (1864), якую ініцыявала Прусія заручыўшыся падтрымкай Аўстрыі. Данія пацярпела ў ёй паражэнне і аддала Шлезвіг і Гольштэйн, Прусіі і Аўстрыі адпаведна.

Размеркаванне кіравання Шлезвіг і Гольштэйн стала штуршком да Аўстра-прускай вайне (1866), вядомай таксама як Сямітыднёвая вайна, дзе Прусія, у саюзе з Каралеўствам Італія і рознымі паўночна-германскімі дзяржавамі, аб'явіла вайну Аўстрыйскі імперыі. Аўстрыйская кааліцыя была разбурана і некаторыя нямецкія дзяржавы (Каралеўства Гановер, Вялікае герцагства Гесэ, герцагства Насау і Вольны горад Франкфурт) былі далучаныя да Прусіі. Найважнейшым вынікам гэтых набыткаў стала тэрытарыяльнага злучэнне рэйнскага комплексу ўладанняў Прусіі з астатняй часткай каралеўства. Спрэчныя тэрыторыі Шлезвіг і Гольштэйн перайшлі пад Прускае кіраванне. З улікам гэтых тэрытарыяльных дасягненняў, з'явілася магчымасць аб'яднання прускіх уладанняў у Рэйнланд-Вестфаліі з асноўнай часткай Каралеўства. Менавіта ў гэты час Прусія дасягнула сваёй найбольшай плошчы і займала дзве траціны плошчы Германіі. Прусія заставалася ў гэтых межах да канца 1918 года.

Германскі саюз быў адменены паводле вынікаў вайны. На яго месцы, Прусія аб'яднала 21 дзяржава, на поўнач ад ракі Майн і ўтварыла Паўночна-Германскі Саюз у 1867 годзе.

Прусія стала дамінуючай дзяржавай у гэтым новым утварэнні, маючы чатыры пятых яго плошчы і насельніцтва. Яе амаль поўны кантроль быў замацаваны ў канстытуцыі, напісанай Бісмаркам. Выканаўчая ўлада была ўскладзена на прэзідэнта; афіцыйна была перададзена прускаму каралю, паводле спадчынных правоў. Канцлер даваў справаздачу толькі перад ім. Быў таксама створаны двухпалатны парламент. Ніжняя палата, або Рэйхстаг, абіралася на аснове ўсеагульнага выбарчага права мужчын. Верхняя палата, або Бундэсрат (Федэральны савет) назначалася дзяржаўнай уладай. Бундэсрат на практыцы быў мацней Рэйхстага. Прусія мела 17 з 43 галасоў, і магла лёгка кантраляваць кворум у рамках саюзу з іншымі дзяржавамі. Паўднёвыя нямецкія дзяржавы (за выключэннем Аўстрыі) былі вымушаныя пагадзіцца на ваенныя саюзы з Прусіяй. Бісмарк лічыў што такі шлях аб'яднання Германіі значна лягчэй да рэалізацыі. Хоць кароль Вільгельм быў поўны рашучасці зрабіць тэрытарыяльны захоп Аўстрыі, Бісмарк пераканаў яго адмовіцца ад гэтай ідэі. Бісмарк хацеў каб Аўстрыя не мела ў будучыні ўплыву на нямецкія справы, і адначасова бачыў, што Аўстрыя магла б быць каштоўным саюзнікам у будучыні.

Завяршальным дзеяннем была Франка-пруская вайна (1870 год), дзе Бісмарк абыграў імператара Францыі Напалеона III з абвяшчэннем вайны Прусіі. Узаемадзеянне германскіх дзяржаў палепшылася пасля аўстра-прускай вайны, германскія дзяржавы хутка сабралі разам свае войскі і перамаглі Францыю. Гэтая пруская перамога прадвызначыла магчымасць стварэння Германскай імперыі на чале з імператарам Вільгельмам I 18 студзеня 1871 года (170 годдзе каранацыі першага прускай караля Фрыдрыха I) у зале люстэркаў у Версалі каля Парыжа, у той час як французская сталіца знаходзілася ў аблозе.

1871—1918: Уздым і падзенне Прусіі правіць

 
Прусія ў Германскай імперыі (1871—1918 гады)

Новая імперыя Бісмарк стала адной з самых магутных дзяржаў з краін кантынентальнай Еўропы. Панаванне Прусіі ў новай імперыі было амаль гэтак жа абсалютным, як гэта было ў Паўночна-германскай Саюзе. Прусія мела тры пятых плошчы імперыі, і дзве траціны яе насельніцтва. Імператарская карона стала спадчыннай дынастыі Гогенцолернаў.

Аднак, карані будучых праблем знаходзіліся ў глыбокіх адрозненні паміж імперскай і прускай сістэмамі. Імперыя мела сістэму ўсеагульнага і роўнага выбарчага права для ўсіх мужчын старэй 25 гадоў. У той жа час, Прусія захавала сістэму галасавання з абмежавальнымі трыма класамі, у якой 17,5 % насельніцтва кантралявала ўсе сферы жыцця. Імперскі канцлер быў, за выключэннем двух перыядаў (студзеня-лістапада 1873 і 1892—1894 гадоў) таксама прэм'ер-міністрам Прусіі, і гэта азначала, што на працягу большай часткі існавання імперыі, каралю/імператару і прэм'ер-міністру/канцлеру давялося шукаць большасці ў выбарчых заканадаўчых органах двух абсалютна розных выбарчых сістэм.

На момант стварэння імперыі, Прусія і Германія мелі прыкладна дзве траціны сельскіх раёнаў. Аднак на працягу 20 наступных гадоў, становішча было адменена, на гарады і мястэчкі ўжо даводзілася дзве трэці насельніцтва. Аднак і ў каралеўстве і ў імперыі, межы акругаў, так і не былі зменены, каб адлюстраваць рост насельніцтва і ўплыў гарадоў і мястэчак. Гэта азначала, што сельскія раёны былі проста пераназваны ў 1890 годзе.

Бісмарк разумеў, што астатняя частка Еўропы крыху скептычна ставіцца да сілы новага Рэйха, і звярнуў сваю ўвагу на захаванне міру накшталт Берлінскага кангрэса.

Вільгельм I памёр у 1888 годзе, і яго на троне змяніў наследны прынц — Фрыдрых III. Новы імператар, быў англафілам і планаваў зрабіць шырокія ліберальныя рэформы. Але ён памёр праз 99 дзён з моманту свайго ўзыходжання на трон. Яго спадчыннікам стаў 29-гадовы сын, Вільгельм II.

Як хлопчык, Вільгельм паўстаў супраць сваіх бацькоў у іх ліберальных спробах, і пакінуў прусаў пад апекай Бісмарка. Новы кайзер хутка сапсаваў адносіны з брытанскай і расійскай каралеўскімі сем'ямі (хоць і быў роднасна звязаны з імі), стаў іх супернікам і нарэшце ворагам. Вільгельм II адхіліў Бісмарка ад пасады ў 1890 годзе і пачаў кампанію мілітарызацыі і авантурызму ў знешняй палітыцы, што ў канчатковым выніку прывяло Германію да ізаляцыі.

Падчас Аўстра-Вянгерскага канфлікту з Сербіяй кайзер паехаў у адпачынак, і паспешныя планы мабілізацыі некалькіх дзяржаў прывялі да катастрофы — Першай сусветнай вайне (19141918). За выхад з вайны, бальшавікі, згодна Брэсцкаму міру (1918 год) пагадзіліся на акупацыю буйных рэгіёнаў заходняй часткі Расійскай імперыі, якія межавалі з Прусіяй. Нямецкі кантроль над гэтымі тэрыторыямі доўжыўся ўсяго некалькі месяцаў, і спыніўся з-за паразы нямецкай арміі і нямецкай рэвалюцыі, якія прывялі да адлучэння кайзера ад трона і яго выгнання.

Пасляваенны Версальскі дагавор, прымусіў Германію несці поўную адказнасць за вайну. Дагавор быў падпісаны ў Версалі, у зале люстэркаў, дзе нямецкая імперыя і была створана.

Яшчэ да завяршэння вайны ў Германіі ўспыхнула Лістападаўская рэвалюцыя 1918 года, якая прымусіла Вільгельма II 9 лістапада 1918 года адмовіцца і ад прускага прастола, і ад звязанага з ім прастола Германскай імперыі. Каралеўства Прусія было пераназвана ў Вольную дзяржаву Прусія.

Склад Прусіі правіць

Асноўныя тэрыторыі Каралеўства Прусіі былі Фрыўльскі Брандэнбург і герцагства Прусія, што ўтварылі Брандэнбург-Прусію.

Памеранія была далучана да Прусіі ў 1648 годзе.

Разам з шэрагам тэрытарыяльных набыткаў ад Швецыі ў 1720 годзе, гэты рэгіён пазней стаў правінцыяй Памераніі.

Прускія поспехі ў Сілезскай вайне прывялі да ўтварэння правінцыі Сілезія ў 1740 годзе.

Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе, анексаваныя Каралеўская Прусія і Вармія сталі правінцыяй Заходняя Прусія, тады як герцагства Прусія (разам з часткай Варміі) стала правінцыяй Усходняя Прусія.

Іншая анексіі тэрыторый уздоўж ракі Нетцэ (Netze) прывяла да стварэння акругі Нетцэ. Пасля другога і трэцяга падзелаў Рэчы Паспалітай (1793—1795 гады), Прусія стварыла правінцыі Новая Сілезія, Паўднёвая Прусія, і Новая Усходняя Прусія, з акругай Нетцэ, якая размежавала Заходнюю і Паўднёвую Прусію. Гэтыя тры правінцыі, перайшлі да Царства Польскага згодна рашэнню Венскага кангрэса ў 1815 годзе, за выключэннем заходняй частцы Паўднёвай Прусіі, якая стала складовай часткай Вялікага Княства Пазнаньскага.

Пасля буйных поспехаў на захадзе, дасягнутых Прусіяй пасля Венскага кангрэса, было створана 10 правінцый, кожная з якіх дзяліліся яшчэ на акругі. Гэта правінцыі:

У 1822 годзе, правінцыі Юліх-Клевэ-Берг і Ніжні Рэйн былі аб'яднаны ў правінцыю Рэйн. У 1829 годзе, правінцыі Усходняя і Заходняя Прусія аб'ядналіся ў правінцыю Прусія, але гэтыя правінцыі зноў былі створаны ў 1878 годзе. Княства Гогенцолерн-Зігмарінген і Гогенцолерн-Хэхінген былі анексаваны ў 1850 годзе і ўтварылі правінцыю Гогенцолерн.

Пасля перамогі Прусіі ў 1866 годзе ў Аўстра-прускай вайне, тэрыторыі, якія анексавала Прусія былі рэарганізаваны ў тры новыя правінцыі: Гановер, Гесэ-Насау, і Шлезвіг-Гольштэйн.