Канстанцін I Вялікі

Запыт «Канстанцін I» перанакіроўваецца сюды; гл. таксама іншыя значэнні.

Канстанцін I Вялікі, Фла́вій Вале́рый Аўрэ́лій Канстанці́н (лац.: Flavius Valerius Aurelius Constantinus; 274, Нес (цяпер Ніш у Сербіі) — 22 мая 337, каля Нікамедыі ў Малой Азіі) — імператар рымскі, заснавальнік Канстанцінопаля, прылічаны праваслаўнай царквой да святых — святы роўнаапостальны.

Канстанцін I Вялікі
лац.: Flavius Valerius Aurelius Constantinus
рымскі імператар 25 ліпеня 306 — 22 мая 337
Вялікі пантыфік 25 ліпеня 306 — 22 мая 337
Нараджэнне	каля 27 лютага 272 Ніш, Верхняя Мёзія[d], Рымская імперыя
Смерць	22 мая 337 (65 гадоў) Нікамедыя[d], Віфінія і Понт, Рымская імперыя
Месца пахавання	Царква Апосталаў[d]
Род	Дынастыя Канстанціна
Імя пры нараджэнні	лац.: Flavius Constantinus
Бацька	Канстанцый I Хлор
Маці	Святая Алена
Жонка	Мінервіна і Флавія Максіма Фауста
Дзеці	Крысп, Канстанціна, Канстант, Канстанцін II, Канстанцый II і Алена
Веравызнанне	хрысціянства і старажытнарымская рэлігія
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сын імператара Канстанцыя Хлора ад першага шлюбу з Еленай, дачкой карчмара. Пасля смерці бацькі, у Брытаніі (306), Канстанцін быў абвешчаны войскам імператарам. Паспяхова ваяваў з варварскімі плямёнамі ў Германіі і Галіі. У 312 пасля разгрому войскаў імператара-узурпатара Максенцыя, Канстанцін уступіў у Рым і стаў валадаром заходняй часткі Рымскай імперыі. У памяць гэтай перамогі ў Рыме была ўзведзеная трыумфальная арка, якая захавалася дагэтуль. У 324 Канстанцін разбіў у некалькіх бітвах легіёны Ліцынія, валадара Усходу імперыі, і стаў адзінаўладным імператарам усёй Рымскай дзяржавы. Хрысціянства Канстанцін зрабіў пануючай у імперыі рэлігіяй. Пад яго кіраўніцтвам быў арганізаваны і праведзены хрысціянскай Царквой 1-ы Сусветны сабор. У 330 Канстанцін перанёс сталіцу дзяржавы ў Новы Рым, пабудаваны на беразе Басфора і ў потым названы Канстанцінопалем. Рэарганізаваў дзяржаўны лад, правёў фінансавую і падатковую рэформы. Падушыў мяцеж Калокера на Кіпры і паўстанне яўрэяў. Змагаўся з ерасямі данатыстаў і арыянаў. Быў жанаты на Фаўсце, дачцэ імператара Максіміана Геркулія, і меў ад яе трох сыноў і трох дачок. Старэйшага, пазашлюбнага сына нарадзіла яму простая нязнатная жанчына Мінервіна. Перад смерцю Канстанцін ахрысціўся. Быў пахаваны ў магільні канстанцінопальскага храма Святых Апосталаў; магіла Канстанціна Вялікага і сам храм не захаваліся да нашых дзён. У Візантыйскай імперыі Канстанцін лічыўся ўзорным імператарам; у якасці рытарычнай хвалы візантыйцы звалі сваіх васілеўсаў — «новы Канстанцін».

Біяграфія

Дакладная дата нараджэння Канстанціна не вядома, прыкладна паміж 271 і 274 гг., у рымскім горадзе Нес (сённяшні г. Ніш), у правінцыі Верхняя Мёзія (Moesia Superior) на тэрыторыі цяперашняй Сербіі. Ён быў байструком-сынам Канстанцыя, пасля аўгуста Рымскай Імперыі, і Флавіі Алены, жанчыны сціплага паходжання, дачкі карчмара. Яшчэ ў дзіцячым веку Канстанціна супраць волі бацькоў адправілі да двара ўсходняй часткі імперыі, дзе ён пасля зрабіў ваенную кар'еру.

У 293 г. адбыўся імператарскі калегіум, на якім імператар Дыяклетыян абвясціў новую сістэму ўпраўлення імперыяй, паводле якой імперыяй павінна было правіць два імператара (аўгусты) і іх галоўныя памочнікі (цэзары), якія ў дальнейшым павінны былі стаць імператарамі. Сваім памочнікам Дыяклетыян абвясціў Максіміяна, цэзарамі былі выбраны Галерый і Канстанцый, адпаведна. Праз некаторы час Канстанцый адправіўся на Захад бараніць межы імперыі ад пастаянных нападаў варвараў, а сын Канстанцін быў адпраўлены на Усход, у палац Дыяклетыяна. Магчыма Канстанцін служыў залогам, ад непажаданных дзеянняў бацькі, а магчыма імператар імкнуўся навучыць будучага спадчынніка прастола адміністрацыйнай і ваенай справам.

У 305 годзе, пасля ўзвядзення Канстанцыя ў ранг аўгуста Заходняй Рымскай Імперыі Канстанцін змог вярнуцца да бацькі. Праз год, падчас супольнай экспедыцыі ў Брытанію Канстанцый сканаў, і войска абвясціла аўгустам яго сына. З гэтага моманту Канстанцін пачаў барацьбу за абсалютную ўладу ў Рымскай Імперыі.

Бронзавая статуя Канстанціна ў Ёрку, Англія.

У той час Рымская імперыя кіравалася па прынцыпу тэтрархіі. Тэрыторыя была падзелена на чатыры зоны — дзве ва ўсходняй і дзве ў заходняй частцы. Абодва аўгуста прызначалі для кіравання другой паловай сваёй тэрыторыі цэзараў. У 307 годзе Канстанцін прыехаў у Трыр — сталіцу Заходняй Рымскай Імперыі — і ажаніўся з дачкой цэзара Максіміяна Феадорай, замацаваўшы, такім чынам, свае прэтэнзіі на ўладу.

У 311 годзе, пасля смерці Максіміяна, аўгуста Галерыя і цэзара Севера, у Канстанціна засталося два канкурэнты — аўгуст Ліцыній і сын Максіміяна Максенцый. Апошні прэтэндаваў на пасад аўгуста Заходняй Рымскай Імперыі, які займаў Канстанцін, які ўклаў саюз з Ліцыніем, аддаўшы яму ў жонкі сваю сястру Канстанцыю, і выправіўся з сваім войскам у Рым, дзе размяшчалася войска Максенцыя.

У 312 годзе адбылася вялікая бітва ля Мульвіева моста, у якой Канстанцін разграміў Максенцыя. Паводле легенды, атрымаць перамогу яму дапамог хрысціянскі Бог, явіўшы ў дзень бітвы знак у выглядзе палаючага крыжа з надпісам па-грэчаску. Як гаворыцца ў кнізе Еўсевія Нікамедыйскага «Жыццё Канстанціна», вачам Канстанціна з'явілася цудоўнае бачанне палаючага Крыжа, што ўзнікла ў небе апоўдні з надпісам пад ім па-грэчаску: «Эв тоўта віка» («Гэтым пераможаш»), і гэта прывяло яго да пераходу ў хрысціянства. Еўсевій заяўляе, што чуў гэту гісторыю ад Канстанціна; але ён пісаў пасля смерці імператара, і яна, відавочна, была яму незнаёмая ў такім выглядзе, калі ён пісаў «Гісторыю Царквы». Аўтар іншага зборніка «Аб смерці ганіцеляў» («De mortibus persecutorum») быў добра дасведчаным сучаснікам Канстанціна (гэты твор прыпісваюць Лактанцыю, пісьменніку і рытару, які жыў пры Дыяклетыяне і памёр у 317 годзе), і ён распавядае, што знак палаючага Крыжа з'явіўся Канстанціну ў сне; і нават Еўсевій дадае, што гэта было не дзённае бачанне, а начны сон. Як бы ні было, Канстанцін стаў насіць адпаведную манаграму ўласнага вынаходства. З гэтага дня ён стаў аднаасобным кіраўніком Заходняй Рымскай Імперыі і прыхільнікам хрысціянскай рэлігіі.

Вярнуўшыся з поля бітвы, Канстанцін разам з усходнім аўгустам Ліцыніем склаў Медыяланскі эдыкт аб памяркоўнасці. Эдыкт забараняў пераследаваць хрысціян і адначасова дазваляў далейшае правядзенне паганскіх абрадаў, за выключэннем ахвярапрынашэнняў. З гэтага моманту Канстанцін пачаў мэтанакіравана падтрымліваць хрысціянства. Менавіта ў гады яго кіравання было распачатае будаўніцтва такіх помнікаў хрысціянскай архітэктуры, як Сабор Святога Пятра ў Рыме і храм Труны Гасподняй у Іерусаліме. Пры гэтым Канстанцін заставаўся вельмі супярэчлівай постаццю, а яго паводзіны часцяком не адпавядалі вобразу праведнага хрысціяніна. Змагаючыся за аднаасобную ўладу, ён не спыняўся ні перад чым. У 323 годзе яго войска разграміла войскі былога саюзніка Ліцынія. Нягледзячы на ўгаворы сваёй сястры — жонкі Ліцынія, — Канстанцін загадаў пакараць смерцю канкурэнта. Пасля гэтага Канстанцін Вялікі стаў аднаасобным уладаром Рымскай Імперыі.

Праз тры гады, асцерагаючыся змовы, імператар пакараў смерцю свайго старэйшага сына Крыспа і жонку Феадору. Даўшы сваім дзецям хрысціянскае выхаванне, сам Канстанцін усё жыццё заставаўся паганцам. Абрад хрышчэння ён прыняў толькі перад смерцю — у 337 годзе, аднак гэтая легенда не пацверджаная гістарычнымі фактамі. Затое яшчэ ў сярэднія стагоддзі была аспрэчана чутка пра тое, што падчас хрышчэння імператар заявіў біскупу Сільвестру I, што з гэтага часу царкоўная ўлада мае прыярытэт над свецкай. Менавіта гэтая гістарычная фальсіфікацыя, атрымаўшая назву «Дарунак Канстанціна», стала падмуркам улады папства.

Апошняй вялікай справай Канстанціна стала заснаванне новай сталіцы — Канстанцінопаля (цяпер — Стамбул). Яна была закладзена ў 326 годзе і асвечаная ў 330 годзе, неўзабаве пасля таго, як хрысціянства стала афіцыйнай рэлігіяй Рымскай Імперыі. Пасля расколу царквы ў 1054 годзе Канстанцінопаль стаў цэнтрам праваслаўнай рэлігіі, а яго заснавальнік быў узведзены ў ранг святога.

Узвядзенне Канстанцінопаля

Да IV стагоддзя горад Рым перастаў быць рэзідэнцыяй імператараў. Ва ўмовах сталай небяспекі вонкавага ўварвання кіраўнік павінен быў знаходзіцца бліжэй да межаў імперыі. З гэтага пункту гледжання размяшчэнне сталіцы было няёмкім. Таму, пачынаючы з Дыяклетыяна, імператары мелі свае рэзідэнцыі ў гарадах, якія больш адпавядалі стратэгічным мэтам абароны дзяржавы. Такімі месцамі былі Трыр у Германіі, Нікамедыя ў Малой Азіі, Аквілея і Мілан у Паўночнай Італіі. Канстанцін не быў выключэннем з гэтага правіла. Першы раз ён наведаў Рым пасля перамогі над Максенцыям, пасля пабываўшы там толькі два разы. Канстанцін загарэўся марай стварыць новую сталіцу, якая сімвалізавала бы пачатак новай эпохі ў гісторыі Рыма. Асновай для будучага горада паслужыў старажытны грэчаскі горад Візантый, які размяшчаўся на еўрапейскім узбярэжжы Басфора. Стары горад быў пашыраны і акружаны непрыступнымі сценамі. У ім пабудавалі іпадром і мноства храмаў, як хрысціянскіх, гэтак і паганскіх. З усёй імперыі ў Візантый звозіліся творы мастацтва: карціны, скульптуры і іншае.

Будаўніцтва пачалося ў 324 годзе, а праз шэсць гадоў 11 мая 330 года Канстанцін афіцыйна перанёс сталіцу Рымскай імперыі ў Візантый і даў яму імя Новы Рым (грэч. Νέα Ῥώμη, лац.: Nova Roma), аднак гэтая назва неўзабаве была забыта і ўжо пры жыцці імператара горад сталі называць Канстанцінопалем.

Апошнія гады

Рымская імперыя ў 335 годзе

Канстанцін лічыў Канстанцінопаль сваёй сталіцай і сталым месцам жыхарства. Ён пражыў там вялікую частку свайго наступнага жыцця. Ён перабудаваў мост Траяна праз Дунай, у надзеі зноў падпарадкаваць Дакію, правінцыю, якая была страчана рымлянамі пры Аўрэліяне. У канцы зімы 332 года, Канстанцін праводзіў кампанію разам з сарматамі ў бырацьбе супраць готаў. Надвор’е і недахоп ежы зрабілі становішча готаў вельм дрэнным, амаль 100 тысяч памерла перш, чым яны падпалі пад рымскае панаванне. У 334 годзе, пасля таго як сарматы зрынулі сваіх лідараў, Канстанцін удала правёў кампанію супраць племені. Ён атрымаў перамогу ў вайне і ўзмацніў свой кантроль над рэгіёнам, як паказваюць рэшткі лагераў і ўмацаванняў у рэгіёне. Канстанцін перасяліў некаторых сармацкіх высыльных, як фермераў на Балканы і ў Італію, а астатніх заклікаў у войска. Канстанцін прыняў тытул Dacicus maximus у 336 годзе.

У апошнія гады свайго жыцця Канстанцін будаваў планы па заваяванні Персіі. У лісце да цара Персіі, Шапура, Канстанцін заявіў аб сваіх прэтэнзіях на шэфства над хрысціянскімі падданымі Персіі і заклікаў Шапура ставіцца да іх добра. Канстанцін паслаў Канстанцыя на варту да ўсходняй мяжы ў 335 годзе. У 336 годзе, князь Насер уварваўся ў Арменію (хрысціянскае царства з 301 года) і пасадзіў персідскага стаўленніка на трон, пасля чаго Канстанцін вырашыў пачаць кампанію супраць Персіі. Ён ставіўся да вайны як да хрысціянскага крыжовага паходу, заклікаючы біскупаў, каб яны суправаджалі войска падчас паходу. Канстанцін планаваў прыняць хрышчэнне ў рацэ Іардан да перасячэння мяжы Персіі. Персідскія дыпламаты прыязджалі ў Канстанцінопаль узімку 336 года, імкнучыся скласці мір, але Канстанцін выгнаў іх прэч. Аднак кампанія так і не была закончана, бо вясной 337 года Канстанцін сур’ёзна захварэў, а пасля чаго памёр.

Канстанцін і хрысціянства

Канстанцін Вялікі. Мазаіка з Сафійскага сабора, Канстанцінопаль.

Канстанцін атрымаў права звацца «Вялікім» хутчэй у сілу сваіх спраў, чым таго, якім ён быў; яго інтэлектуальныя і маральныя якасці не былі настолькі высокімі, каб забяспечыць яму гэты тытул. яго веліч грунтуецца на тым, што ён прадбачыў будучыню, якая чакай хрысціянства, і вырашыўся атрымаць з яго карысць для сваёй імперыі, а таксама на праўна-дзяржаўных дасягненнях, бо ён завяршыў працу, пачатую Аўрэліянам і Дыяклетыянам, дзякуючы якім квазіканстытуцыйная манархія, або «прынцыпат» Аўгуста, ператварыўся ў адкрыты абсалютызм, часам званы «дамінатам».

Дзеля палітычнай мэтазгоднасці Канстанцін адклаў поўнае прызнанне хрысціянства як дзяржаўнай рэлігіі да таго, пакуль не стаў адзіным кіраўніком імперыі. Ён не толькі забяспечыў памяркоўнае стаўленне да хрысціянства адразу пасля перамогі над Максентыюсам, але ўжо ў 313 годзе выступіў на яго абарону ад апазіцыйнай плыні данатыстаў і старшыняваў на радзе ў Арэлаце. Шэрагам актаў ён вызваліў царкву і святароў ад падаткаў і дараваў ім разнастайныя прывілеі, якія не распаўсюджваліся на ератыкоў.

Паступова высветлілася стаўленне імператара да паганства: яго можна назваць пагардлівай памяркоўнасцю. З вышыні прызнанай дзяржавай рэлігіі яно зводзілася да простых забабонаў. У той самы час дазвалялася спраўляць паганскія абрады, за выключэннем тых месцаў, дзе лічылася, што яны падрываюць маральныя асновы. І нават у апошнія гады кіравання Канстанціна мы знаходзім законы на карысць мясцовых жрацоў-фламенаў і іх калегіяў. У 333 годзе або пазней быў усталяваны культ роду Флавіяў, як звалася імператарская сям'я; аднак ахвярапрынашэнні ў новым храме былі строга забароненыя. Толькі пасля канчатковай перамогі Канстанціна над Ліцыніем паганскія знакі зніклі з манет, і на іх з'явілася выразная хрысціянская манаграма (якая ўжо служыла знакам манетнага двара). З гэтага часу ўвагу імператара прыцягнула ерась арыянства, і старшынюючы на саборы ў Нікеі ды, пасля, выносячы прысуд аб выгнанні Афанасія, ён не толькі больш адкрыта, чым раней, загаварыў аб сваім стаўленні да хрысціянства, але і выявіў імкненне дамагчыся для сябе вяршэнства ў справах Царквы. Канстанцін не сумняваўся, што яго сан Вялікага пантыфіка дае яму вышэйшую ўладу над рэлігійнымі справамі ўсёй імперыі, а ўпарадкаванне хрысціянства знаходзіцца ў яго кампэтэнцыі. Было досыць лёгка ўжыць гвалт да данатыстаў, супраціўленне якіх свецкай уладзе не быў цалкам духоўным, але ў значнай ступені быў звязаны з не зусім чыстымі матывамі. Але ерась арыянства ўзняла фундаментальныя пытанні, якія на думку Канстанціна, магчыма было пагадзіць, але насамрэч, як лічыў Афанасій, яны агалялі істотныя супярэчнасці ў дактрыне. У выніку пачаўся працэс, які прывёў да таго, што Царква, якую Канстанцін спадзяваўся зрабіць прыладай абсалютызму, стала рашучым супернікам апошняга.

Палітычная сістэма

Партрэт на рымскай манеце

Палітычная сістэма Канстанціна з'явілася канчатковым вынікам працэсу, які, хоць і доўжыўся на працягу ўсяго перыяду існавання імперыі, прыняў выразную форму пры Аўрэліяне. Менавіта Аўрэліян атачыў персону імператара ўсходняй пышнасцю, насіў дыядэму і ўпрыгожанае каштоўнымі камянямі адзенне, прыняў сан дамінуса (спадара) і нават дэўса (бога); ператварыў Італію ў падабенства правінцыі і афіцыйна дазволіў эканамічны працэс, што замяшчаў рэжым дагаворы на рэжым статуту. Дыяклетыян паспрабаваў абараніць новую форму дэспатыі ад узурпацыі з боку войска, стварыўшы хітрую сістэму супольнага кіравання імперыяй з дзвюма лініямі ўспадкавання ўлады, якія мелі імёны Юпітэра і Геркулеса, але гэтая пераемнасць ажыццяўлялася не шляхам успадкоўвання, а шляхам усынаўлення. Гэтая штучная сістэма была разбурана Канстанцінам, які ўсталяваў дынастычны абсалютызм на карысць сваёй сям'і — рода Флавіяў, доказы культу якога знойдзеныя ў Італіі і Афрыцы. Каб атачыць сябе царскім дваром, ён стварыў афіцыйную арыстакратыю ўзамен сенатарскага ордэна, які «салдацкія імператары» 3 стагоддзя практычна пазбавілі ўсякага значэння. Гэтую арыстакратыю ён забяспечыў тытуламі і адмысловымі прывілеямі, так, напрыклад, ён стварыў перайначанае патрыцыянства, вызваленае ад падатковага цяжару. Сенат зараз нічога не значыў і Канстанцін дапусціў яго членаў да кар'еры правінцыйных адміністратараў, якая з часу кіравання Галіена была амаль зачыненая для іх, дый дараваў ім некаторыя пустыя прывілеі, напрыклад, вольныя выбары квэстараў і прэтараў, а з іншага боку, у сенатараў было аднятае права быць асуджанымі роўнымі сабе, і ён перайшоў пад юрысдыкцыю правінцыйнага губернатара.

Адміністрацыйны лад Рымскай імперыі

У сферы адміністрацыйнага ладу імперыі Канстанцін завяршыў пачатае Дыяклетыянам, падзяліўшы грамадзянскія і ваенныя функцыі. Пры ім прэфекты прэторыя цалкам перасталі выконваць ваенныя абавязкі і сталі ачольнікамі грамадзянскай адміністрацыі, асабліва ў справах заканадаўства: у 331 годзе іх рашэнні сталі канчатковымі і не дапушчалася ніякіх абскарджанняў у імператара. Грамадзянскія кіраўнікі правінцый не мелі ніякай улады над ваеннымі сіламі, якімі камандавалі дзюкі; і каб надзейней забяспечыць абарону ад узурпацыі, чаму служыў падзел улады, Канстанцін наймаў комітаў, якія склалі значную частку афіцыйнай арыстакратыі, каб яны назіралі і дакладвалі аб тым, як у ваенных ідуць справы, а таксама войска так званых агентаў, якія пад выглядам інспектавання імперскай паштовай службы працавалі як масавая сістэма шпіянажу. Што тычыцца арганізацыі войска, Канстанцін падпарадкаваў камандаванне ваенным магістратам, якія адказваюць за пяхоту і конніцу. Ён таксама адкрыў доступ варварам, асабліва германцам, да адказных і высокіх пасадаў.

Заканадаўства Канстанціна

манеты з выявай Канстанціну, адбітыя на гадавіну заснавання Канстанцінопаля.

Арганізацыя грамадства па прынцыпе строгай спадчыннасці ў карпарацыях або прафесіях часткова ўжо скончылася перад прыходам Канстанціна да ўлады. Але яго заканадаўства працягвала прывязваць кожнага чалавека да той касты, з якой той выйшаў. Такія originales (спадчынныя саслоўі) згадваюцца ў самых першых законах Канстанціна, а ў 332 годзе прызнаецца і ўкараняецца спадчынны статут сельскагаспадарчага саслоўя калон.

Апроч таго, муніцыпальныя дэкурыёны, адказныя за збор падаткаў, страцілі ўсе шляхі да адступлення: у 326 годзе ім забаранілі набываць недатыкальнасць шляхам уступлення ў шэрагі хрысціянскіх святароў. У інтарэсах урада было забяспечыць гэткім чынам рэгулярнае паступленне ў казну падаткаў, што вялікім цяжарам як у грошах, так і ў натуры клаліся на насельніцтва яшчэ пры Дыяклетыяне. Адзін са старажытных аўтарытэтаў кажа аб ім, што дзесяць гадоў ён быў выдатным кіраўніком, дванаццаць гадоў — рабаўніком і яшчэ дзесяць — марнатраўцам, і яму пастаянна даводзілася ўводзіць празмерныя падаткі, каб узбагачаць сваіх фаварытаў і ажыццяўляць такія экстравагантныя праекты, як будаўніцтва новай сталіцы. Дзякуючы яму з'явіліся падаткі на сенатарскія маёнткі, вядомыя як collatio glebalis (пазямельны), і на прыбыткі ад гандлю — collatio lustralis (адкупны).

Увогуле, у галіне заканадаўства кіраванне Канстанціна адзначалася часам ліхаманкавай актыўнасцю. Да нас дайшлі каля трохсот яго законаў у кодэксах, асабліва ў кодэксе Феадосія. У гэтых зборах праглядаюцца шчырае жаданне рэформ і ўплыў хрысціянства, напрыклад, у патрабаванні гуманнага стаўлення да зняволеных і нявольнікаў дый пакаранняў за злачынствы супраць маралі. Тым не менш, яны часцяком складаліся афіцыйнымі рыторыкамі, а не дасведчанымі законнікамі. Падобна Дыяклетыяну, Канстанцін верыў, што прыйшоў час, калі грамадства трэба перарабляць дэкрэтамі дэспатычнай улады, і важна адзначыць, што з таго часу мы сутыкаемся з непрыхаваным сцвярджэннем волі імператара як адзінай крыніцы закону. Па сутнасці, Канстанцін увасабляе ў сабе дух абсалютнай улады, які запанаваў на працягу шматлікіх стагоддзяў як у Царкве, так і ў дзяржаве.

Дарунак Канстанціна

«Канстанцінавым дарункам» называлася грамата, нібыта выдадзеная імператарам Канстанцінам Вялікім папе Сільвестру, у якой імператар аб'яўляў, што перадае папе ўладу над усёй заходняй часткай Рымскай імперыі, а сам жа выдаляецца ў Канстанцінопаль. Гэтая грамата ў рэальнасці была сфабрыкавана ў папскай курыі каля сярэдзіны VIII стагоддзя дзеля абгрунтавання ўзнікнення свецкай улады пап і ў асаблівасці іх дамаганняў на вяршэнства над мірскімі ўладамі на Захадзе. Першыя сумневы наконт сапраўднасці дакумента паўсталі яшчэ ў Сярэднявеччы. Канчаткова даказаў факт падробкі італьянскі гуманіст Ларэнца дэла Валья ў сваёй працы «Аб дарунку Канстанціна» (1440), якая была апублікавана ў 1517 годзе.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Канстанцін I Вялікі

• Канстанцін I. «Брытаніка» (англ.)
• Неабходна задаць archiveurl= і archivedate= для шаблона {{cite web}}. Джон Б. Ферт. Канстанцін I. «Рэарганізація імперыі і трыумф царквы». (англ.).
• Лісты Канстанціна: Першая кніга Архівавана 21 красавіка 2013., Другая кніга Архівавана 21 красавіка 2013., Трэцяя кніга Архівавана 21 красавіка 2013. (англ.)
• «Дом канстантынавай бронзы». Выявы і апісанне манет Канстанціна. (англ.)

Літаратура

• Oxford Dictionary of Byzantium, 3 vols (ed. A. Kazhdan. Oxford University Press, 1996).