Антопаль (Драгічынскі раён)

Антопаль
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая
Раён	Драгічынскі
Сельсавет	Антопальскі
Каардынаты	52°12′12″ пн. ш. 24°47′10″ у. д.HGЯO
Вышыня цэнтра	148 м
Насельніцтва	1 492 чал. (1 студзеня 2022);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375(1644)
Паштовы індэкс	225850
Аўтамабільны код	1
СААТА	1220802906
	Антопаль на Вікісховішчы

Анто́паль^[2] (трансліт.: Antopaĺ, руск.: Антополь) — гарадскі пасёлак у Драгічынскім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, цэнтр Антопальскага сельсавет. Размешчаны на захадзе раёна, за 28 км на захад ад Драгічына, 2 км ад чыгуначнай станцыі Антопаль на лініі Брэст—Лунінец, на аўтадарозе Кобрын—Драгічын. Насельніцтва 1 394 чал. (2017)^[3].

НазваПравіць

На думку беларускага географа Вадзіма Жучкевіча тапонім «Антопаль» утварыўся ад імя Антон у спалучэнні з фармантам -поль (поле)^[4].

ГісторыяПравіць

Апошняя Вячэра. Сярэдзіна XVIII ст. в. Антопаль

Першыя пісьмовыя згадкі пра Антопаль датуюцца XVI стагоддзем^[5], калі паселішча ўваходзіла ў склад Берасцейскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1731 Антопаль атрымаў статус горада і прывілей на 3 рэгулярныя кірмашы^[6]. У сярэдзіне XVIII ст. тут існаваў манастыр базыльян, сінагога. У 1773 у месце дзейнічала сярэдняя публічная школа (калегіум) з ухілам на вывучэнне рыторыкі.

У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Антопаль апынуўся ў складзе Расійскай імперыі. Статус паселішча панізілі да мястэчка, якое ўвайшло ў Кобрынскі павет Слонімскай, з 1797 Літоўскай, з 1801 Гродзенскай губерні. На сярэдзіну XIX ст. у мястэчку дзейнічалі каталіцкая капліца, касцёл (збудаваны ў 1838) і царква.

У канцы XIX ст. у Антопалі было 2 праваслаўныя царквы, сінагога, 5 яўрэйскіх малітоўных дамоў, школа, 42 крамы, 9 заезных двароў, 6 маслабоень^[7]. Паводле вынікаў перапісу (1897) у мястэчку было 1262 будынкі, працавала народнае вучылішча.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Антопаль апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Кобрынскім павеце Палескага ваяводства. Станам на 1921 у мястэчку было 306 двароў. У 1931 Антопаль зноў атрымаў статус горада, у гэты час тут дзейнічалі касцёл, праваслаўная царква, пошта, чыгуначная станцыя на лініі Брэст — Мікашэвічы.

Даўнія графічныя выявы Антопаля
Сядзіба Бравернаў. Н. Орда, 1877
Царква
Вуліца
Сінагога

У 1939 Антопаль увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 атрымаў афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу і стаў цэнтрам раёна. У Другую сусветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 15 ліпеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. З 1959 года у Драгічынскім раёне.

З 2008 года аграгарадок. У верасні 2013 года Антопальскі пасялковы савет узбуйнены за кошт зямель скасаванага Дзеткавіцкага і часткі зямель таксама скасаванага Галоўчыцкага сельсаветаў і адначасова ператвораны ў сельсавет. Цэнтр навастворанага сельсавета.

НасельніцтваПравіць

XIX стагоддзе: 1830 — 518 муж., з іх шляхты 5, духоўнага саслоўя 5, мяшчан-іўдзеяў 402, мяшчан-хрысціян і сялян 106^[8]; 1860 — 1563 чал.^[9]; 1897 — 3867 чал.^[10]
XX стагоддзе: 1921 — 2206 чал., у тым ліку 1792 яўрэі; 1931 — 3 тыс. чал.^[11]; 1940 — 3325 чал.; 1959 — 2260 чал.; 1969 — 5,9 тыс. чал.; 1989 — 2,7 тыс. чал.
XXI стагоддзе: 1 студзеня 2007 — 2 тыс. чал.; 2009 — 1687^[12] (перапіс); 2015 — 1458 чал.^[13]; 2016 — 1 417 чал.^[14]; 2017 — 1 394 чал.^[3]

ІнфраструктураПравіць

АдукацыяПравіць

У Антопалі працуюць сярэдняя і музычная школы, школа-інтэрнат.

МедыцынаПравіць

Медыцынскія паслугі аказвае местачковая бальніца.

КультураПравіць

Дзейнічаюць дом культуры, 2 бібліятэкі, кінатэатр.

СлавутасціПравіць

Васкрасенская царква (1854)
Гандлёвыя рады (XIX ст.)
Касцёл Святога Андрэя Баболі (1938)
Будынак былога банка
Могілкі яўрэйскія (ням.) (бел.
Парк пры сядзібе Бравернаў (1840-я)
Мемарыяльная калона ў гонар прыняцця Канстытуцыі 1791 года

Страчаная спадчынаПравіць

Сядзіба Бравернаў (XVIII ст.)

Славутасці
Касцёл Св. Андрэя (цяпер пажарная станцыя)
Царква Уваскрасення Хрыстова
Даўні банк (цяпер жылы дом)
Яўрэйскія могілкі

Вядомыя асобыПравіць

Эмануэль Апельбаум (1894—1993) — амерыканскі вучоны. Доктар медыцынскіх навук, прафесар^[15].
Авігдор Варшэ^[he] (1929—2017) — ізраільскі дзяржаўны дзеяч. Кіраўнік савета Кір’ят-Ано (1969—1978, 1983—1989).
Віктар Трафімавіч Навуменка (1946—2001) — беларускі тэатразнавец.
Фаіна Ахрэмаўна Стаўская (19.11.1890 — 13.07.1937) — удзельніца рэвалюцыйнага руху, тэрарыстка (анархістка, затым эсэрка), паліткатаржанка, прафсаюзны работнік, дырэктар Дзяржаўнай гістарычнай бібліятэкі ў Маскве (1933—1937), рэпрэсаваная.
Барыс Фабіянавіч Шаган (руск.: Борис Фабианович Шаган; 1893—1982) — адзін з арганізатараў сістэмы дзіцячай аховы здароўя Кіргізскай ССР.
Ліпа Яхалом^[he] (1913—2006) — ізраільскі архітэктар. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Ізраіля (1998).

Гл. таксамаПравіць

ЗноскіПравіць

↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q111411657"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
↑ ^а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Жучкевич В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. С. 15.
↑ Антопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1.
↑ Антополь // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
↑ Антополь // Антопаль (Драгічынскі раён) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 413.
↑ Antopol // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 45.
↑ Антопаль // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. С. 124.
↑ Антопіль // Енциклопедія українознавства (укр.) (бел.. У 10-х томах. / Головний редактор Володимир Кубійович (руск.) (бел.. — Париж, Нью-Йорк: «Молоде життя (укр.) (бел.»-«НТШ (руск.) (бел.»; 1954—1989, 1993—2000.
↑ [1] // Белстат (руск.)
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ https://www.nytimes.com/1993/01/05/obituaries/emanuel-appelbaum-disease-specialist-98.html

ЛітаратураПравіць

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Aftanazy, R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław — Warszawa — Kraków : Zaklad im Ossolinskich, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — 474 s.
Antopol // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 45.

СпасылкіПравіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Антопаль
м. Антопаль на Radzima.org
Фатаграфіі 1916 года на сайце «Шукаем Польшчу» Архівавана 27 верасня 2007.

[_e0c6ff2acf9143bd-1] Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q111411657"></a>

[NNP-2] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)

[2017-Estimate-3] а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.

[KTS-4] Жучкевич В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. С. 15.

[BielEn-5] Антопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1.

[TEB-6] Антополь // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9

[wikisource-7] Антополь // Антопаль (Драгічынскі раён) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

[miastečki-8] Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 413.

[HSKP-9] Antopol // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 45.

[10] Антопаль // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. С. 124.

[narod-11] Антопіль // Енциклопедія українознавства (укр.) (бел.. У 10-х томах. / Головний редактор Володимир Кубійович (руск.) (бел.. — Париж, Нью-Йорк: «Молоде життя (укр.) (бел.»-«НТШ (руск.) (бел.»; 1954—1989, 1993—2000.

[Перапіс_насельніцтва_Беларусі_2009-12] [1] // Белстат (руск.)

[2015-Estimate-13] Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.

[2016-Estimate-14] Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

[15] ttps://www.nytimes.com/1993/01/05/obituaries/emanuel-appelbaum-disease-specialist-98.html

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]