Віталь Канстанцінавіч Цвірка

Віталь Канстанцінавіч Цвірка
Віталь Канстанцінавіч Цвірка
Дата нараджэння	1 (14) лютага 1913
Месца нараджэння	Радзеева, Гомельскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	11 чэрвеня 1993 (80 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь;
Месца пахавання	Усходнія могілкі;
Грамадзянства	СССР; Беларусь;
Род дзейнасці	мастак
Месца працы	Мінскае мастацкае вучылішча; Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут;
Жанр	пейзаж, нацюрморт
Вучоба	Беларускі дзяржаўны мастацкі тэхнікум (1932); Маскоўскі дзяржаўны акадэмічны мастацкі інстытут імя В. І. Сурыкава[d] (1942);
Мастацкі кірунак	рэалізм
Уплыў	Міхаіл Пятровіч Станюта, Іван Восіпавіч Ахрэмчык і Анатоль Мікалаевіч Тычына
Уплыў на	Шчамялёў Л. Д., Аракчэеў Б. У., Грамыка В. А., Паплаўскі Г. Г., Казакевіч М. К.
Член у	Саюз мастакоў СССР; Беларускі саюз мастакоў;
Прэміі
Узнагароды	; Грамата Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР (1973, 1975, 1988)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Віталь Канстанцінавіч Цвірка (1 (14) лютага 1913, в. Радзеева — 11 чэрвеня 1993) — беларускі жывапісец і педагог, Народны мастак БССР (1963).

БіяграфіяПравіць

Нарадзіўся 1 (14) лютага 1913 года ў вёсцы Радзеева, Гомельскі павет, Магілёўская губерня (цяпер Буда-Кашалёўскі раён, Гомельская вобласць) у сям’і настаўнікаў. У 1929—1932 гадах вучыўся ў Віцебскім мастацкім тэхнікуме на аддзяленні жывапісу. Сярод выкладчыкаў І. Ахрэмчык, В. Руцай, У. Хрусталёў, Л. Лейтман, М. Эндэ, Ф. Фогт. Пасля заканчэння выкладаў малюнак у педагагічным вучылішчы і 25-й агульнаадукацыйнай школе ў Менску. У 1935 годзе паступіў у Маскоўскі мастацкі інстытут^[ru] (скончыў у 1942), дзе студыяваў у С. Герасімава, П. Пакаржэўскага, Г. Ражскага, Б. Іагансона, А. Дайнэкі, І. Грабара.

Міхась Лісоўскі. Шарж на Віталя Цвірку

З пачаткам вайны, у 1941 годзе — эвакуацыя разам з інстытутам у г. Самарканд (Узбекістан). У Мінск вярнуўся ў 1944 годзе пасля вызвалення. У 1946 годзе ўступіў у Саюз савецкіх мастакоў БССР. З 1947 года выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, а з 1953 па 1963 год у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце (зараз Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў). З 1956 па 1963 год — загадчык кафедры жывапісу, а ў перыяд з 1958 па 1960 год займаў пасаду рэктара.

У 1961—1967 гадах быў сакратаром праўлення Саюза мастакоў СССР, выконваў абавязкі старшыні Саюза мастакоў БССР ў 1962—1963 гадах.

Памер у Мінску 11 чэрвеня 1993 года. Пахаваны на Усходніх могілках.

ТворчасцьПравіць

Удзельнічаў у выстаўках з 1935 года.

Першае пасляваеннае дзесяцігоддзе мастак займаўся пейзажам і «тэматычным жывапісам»: гістарычным і побытавым. Пачатак творчага уздыму адбываецца з 1954 года («Ля млына»). Шматлікія падарожжы па Беларусі становяцца неабходнасцю як пошук тэм для будучых краявідаў, якія амаль цалкам выціснулі астатнія жанры жывапісу з яго творчасці. Толькі ў апошняе дзесяцігоддзе жыцця ён звяртаецца да нацюрморта. Пачынаючы з 70-х, разам з алейным жывапісам працуе ў акварэлі. Большасць твораў захоўваецца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі.

ТворыПравіць

Мемарыяльная дошка ў Мінску на доме 44 па вуліцы Сурганава, дзе была майстэрня мастака.

Партрэты камандзіра партызанскага атрада М. П. Скаромкіна (1944)
Партрэт камісара партызанскай брыгады А. М. Захаравай (1948)
«Палонных вядуць» (1945)
«Разліў у Мінску» (1945)
«Нескароныя» (1947)
«Сакавік» (1947)
«Беларускі пейзаж» (1951, 1955, 1956)
«Цішыня» (1954)
«У млына» (1954)
«Поўдзень» (1956)
«Хата рыбака» (1956)
«Возера Нарач» (1956)
«Паўстанне рыбакоў на возеры Нарач» (1957)
«Вясна» (1958)
сюіта «Поры года» (1958)
«Вечар у вёсцы» (1959)
трыпціх «На зямлі беларускай» (1952)
«Нёман» (1952)
«Пачатак сакавіка» (1952)
«Пескі» (1966)
«Беларускі матыў» (1967)
«Мінуўшчына» (1971)
«Нарач» (1971)
«Блакітны дзень», (1980)

УзнагародыПравіць

Народны мастак БССР (1963)^[1]. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларускай ССР (1967).

Дзяржаўныя ўзнагароды СССР: ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1971), ордэн Дружбы народаў (1983), медаль «За працоўную адзнаку» (1949).

Узнагароджаны Граматамі Вярхоўнага Савета БССР у 1973, 1975, 1988 гадах.

Галерэя твораў на марках i канвертахПравіць

Мастацкі канверт з арыгінальнай маркай «Жывапіс В. К. Цвіркі», выпушчаны Белпоштай 24 студзеня 2013 г.
«Прыпяць» 1963 г. з серыі ("На зямлі беларускай")
«Збожжа сабрана», марка Беларусі 1972 года
«Каложа», марка Беларусі 1998 года
«Блакітны дзень», 1980, марка Беларусі 2009 года
«Беларускі пейзаж», 1974, марка Беларусі 2013 года

Зноскі

↑ БелЭн, 2003

ЛітаратураПравіць

Заславская О. Виталий Константинович Цвирко. — М.: Советский художник, 1960. — 87 с.
Буйвал В. Я. Цвірка Віталь Канстанцінавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
Віталь Канстанцінавіч Цвірка (Альбом). / уклад.: В. У. Вайцэхоўская, В. С. Каваленка, В. А.Архіпава і інш. — Мн.,: Беларусь, 2003. — 63 с. — 2 000 экз. — ISBN 985-01-0488-0.

СпасылкіПравіць

	Віталь Канстанцінавіч Цвірка на Вікісховішчы

Выбітныя мастакі, выхадцы Буда—Кашалёўшчыны. Буда—Кашалёўскі раённы выканаўчы камітэт. Афіцыйны сайт (руск.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2010. Праверана 20 ліпеня 2011.
Белтэлерадыёкампанія. У Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі праходзіць чацвёрты Міжнародны фестываль пейзажу імя Віталя Цвірка (руск.) (21 студзеня 2010). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2012. Праверана 20 ліпеня 2011.

[БелЭн—2003——-1] БелЭн, 2003

[1]