1925 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва
1925 год быў адзначаны шэрагам падзей, якія пакінулі прыкметны след у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва.
Падзеі
правіць- Віцебскім акруговым таварыствам краязнаўства, куды таксама ўваходзілі мастакі Іван Гаўрыс, Яфім Мінін, Міхаіл Эндэ, былі выдадзены брашуры «Крашаніна» Івана Фурмана і «Беларуская архітэктура» Міколы Каспяровіча.
- З лютага па чэрвень у Віцебску выходзіў беларускі тэатральна-мастацкі ілюстраваны часопіс «Трыбуна мастацтва». Усяго выйшла 14 нумароў. Матэрыялы друкаваліся на беларускай і рускай мовах. У праграму выдання ўваходзіла грамадскае абмеркаванне праблем мастацкай творчасці, пошуку жывой сувязі мастацтва і літаратурна-мастацкай крытыкі з народнымі масамі, распрацоўка эстэтычных прынцыпаў беларускага мастацтва, выяўленне ў ім нацыянальнага стылю, развіццё мастацкай самадзейнасці.
- У Інбелкульце створана мастацкая секцыя. 12 лютага быў зацверджаны яе прэзідыум: старшыня Язэп Дыла, намеснік Мікола Красінскі, сакратар Мікола Шчакаціхін.Секцыя складалася з трох падсекцый: тэатральная (старшыня Мікола Красінскі, намеснік старшыні І. А. Міровіч, сакратар М.К. Ільінскі), музычная (старшыня - оперны спявак В. Сэлях, намеснік Я. В. Прохараў, сакратар Ю. М. Дрэйзін), вобразных мастацтваў (старшыня Мікола Шчакаціхін, намеснік І. І. Цвікевіч , сакратар М. Філіповіч). 27 лютага адбыўся першы сход мастацкай секцыі, у склад якой увайшлі 7 членаў Інбелкульта і 28 пазаштатных супрацацоўнікаў з іншых мастацкіх устаноў. Мастацкай секцыяй была падгатавана Першая Усебеларуская выстаўка, членамі яе аргкамітэта былі Язэп Дыла і Мікола Шчакаціхін.
- 6 снежня — Першая Усебеларуская выстаўка, прысвечаная юбілею рэвалюцыі 1905 года і 400-годдзю беларускага кнігадрукавання. У выстаўцы ўзялі ўдзел мастакі Мінска, Віцебска, Гомеля, Магілёва. З 1115 твораў, што экспанаваліся, амаль палова была выканана ў розных графічных тэхніках[1]. Сярод графічных твораў экспанавалася 8 экслібрысаў[2]. У складзе выстаўкі быў невялікі раздзел прыкладнога мастацтва і раздзел старажытнага мастацтва. Экспазіцыя была размешчана ў Мінску, у будынку Камуністычнага універсітэта па вул. Універсітэцкай, 27 (цяпер — вул. Кірава, 21). У памяшканні БДМ (будынак царкоўна-археалагічнага музея, потым — Дом мастацтваў) экспанаваліся ўзоры старажытнага мастацтва: крыж Еўфрасінні Полацкай, копіі фрэсак полацкіх цэркваў, кніжныя выданні і інш[3]. Таксама дэманстраваўся абраз XVII стагоддзя «Ушэсце Гасподне», які належыць беларускай школе іканапісу, вывезены этнаграфічнай экспедыцыяй 1921 года са Стэфанаўскай царквы XVII стагоддзя ў Слуцку (зараз знаходзіцца ў зборах Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі)[4]. Сярод удзельнікаў выстаўкі — Леў Зевін[5], Аркадзь Астаповіч, Павел Гуткоўскі, Анатоль Тычына, Меер Аксельрод, Алексантэры Ахола-Вало, Генадзь Змудзінскі, Міхаіл Эндэ, Саламон Юдовін і інш.
- Першая Усебеларуская выстаўка
-
Міхась Філіповіч. «Веснавое свята». Палатно, алей. -
-
-
Уладзімір Кудрэвіч «Раніца вясны», 1924. Палатно, алей. 101 х 79,5 см. -
Гаўрыла Віер «Юны мастак», 1923. Фанера, алей. 49,9 х 48,3 см. -
Леў Альпяровіч «Жанчына каля мора», 1905. Палатно, алей. -
Майсей Сляпян «Плябанскі млын у Мінску». Фанера, палатно, алей. 46,5 × 34,5 см. -
Леў Альпяровіч «Партрэт дзяўчынкі», 1910-е. Папера, вугаль. -
Аркадзь Астаповіч «Вуліца ў вёсцы», 1920-я. Папера, аловак, акварэль, туш, пяро, 26,5 х 20,5 см. -
Абрам Бразер «Галава яўрэйскага хлопчыка». 1920-я. Папера, туш, пяро. 19 х 17 см. -
-
Генадзь Змудзінскі «Нямецкая кавалерыя, якую праследуе агонь нашых кулямётаў». 1916. Папера, акварэль, тушь. 27,5 х 55 см. -
Абрам Бразер, скульптурны партрэт Францыска Скарыны, гіпс. 1925 -
«Ушэсце Гасподне». XVII ст., дошка, яечная тэмпера, 140 х 106 см.
З’явіліся
правіць- Свята-Узвіжанская царква, Амелянец — помнік драўлянай архітэктуры
Нарадзіліся
правіць- 26 мая — Герман Пранішнікаў (пам. 1993), беларускі мастак
- 14 жніўня — Віктар Пратасеня (пам. 2001), беларускі савецкі жывапісец. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1981)
- 18 жніўня — Леанід Дубар (пам. 1978), беларускі жывапісец і графік
- 25 кастрычніка — Абрам Рабкін (пам. 2013), савецкі мастак родам з Бабруйску
- 21 лістапада — Сямён Герус (пам. 1998), беларускі мастак-графік
- 25 лістапада — Анатоль Дзям'янаў (пам. 1972), беларускі скульптар і педагог
- Мікалай Кандрацьеў (пам. 2001) — беларускі скульптар
Галерэя жывапісу
правіць-
-
Іегуда Пэн. «Сапожнік-камсамолец, які чытае газету». НММ РБ -
Ілля Чашнік «Чырвоны круг на чорной паверхні». Палатно, алей -
Ілля Чашнік «Кампазіцыя». Палатно, алей. Прыватны збор, Нарвегія
Галерэя графікі
правіць-
Аркадзь Астаповіч. «Зіма». Папера, лінагравюра. Нацыянальны гістарычны музей Беларусі -
Марыя Лебедзева. Экслібрыс А. М. Макаравай. 1925. Папера, клішэ. 6,9 х 5,5 см. НММ РБ -
Жанчына з граблямі ў беларускім нацыянальным строі. Праект да роспісу Беларускага музея. Невядомы мастак (Беларускі мастацкі тэхнікум). Кардон, акварэль, гуаш. НММ РБ -
Мужчына з ражком у беларускім нацыянальным строі. Праект да роспісу Беларускага музея. Невядомы мастак (Беларускі мастацкі тэхнікум). Кардон, акварэль, гуаш. НММ РБ
-
Генадзь Змудзінскі «Араты» -
Міхась Філіповіч. «Сінагога на школьным двары». Папера, туш, акварэль. Нацыянальны гістарычны музей Беларусі -
Узоры дываноў па матывах слуцкіх паясоў. Невядомы мастак. Папера, акварэль, гуаш. 67×46 см. НММ РБ
Зноскі
- ↑ Каталёг 1—й Усебеларускай мастацкай выстаўкі. — Менск, 1925.
- ↑ Міхась Казлоўскі «Гісторыя беларускага экслібрыса» Архівавана 2 сакавіка 2018.
- ↑ http://www.artmuseum.by/ru/vyst/virt/85-letie-pervoj-vsebelorusskoj-vyistavki-1925-goda Архівавана 1 сакавіка 2014. ArtMuseum.by 85-летие Первой Всебелорусской выставки 1925 года (руск.)]
- ↑ Высоцкая Н. Ф. Жывапіс Беларусі XII—XVIII стагоддзяў. — Мінск: «Беларусь», 1980. — С. 42. — 316 с. — 50 000 экз.
- ↑ Марыя Грамыка. Беларускі пейзажны жывапіс першай паловы ХХ стагоддзя. — Мінск: «Беларуская навука», 2011. — С. 149. — 168 с. — ISBN 978-985-08-1348-0.