1950-я

«« дзесяцігоддзі »»

1930-я 1940-я 1950-я 1960-я 1970-я

гады

1950 1951 1952 1953 1954
1955 1956 1957 1958 1959

стагоддзі

19 ст. 20 ст. 21 ст.

1950-я гады — дзесяцігоддзе, якое ўключае гады з 1950 па 1959.

Найважнейшыя падзеі

• Халодная вайна (1946—1990). Другі перыяд «Чырвонай пагрозы» (1947—1957; макартызм). Выпрабаванні тэрмаядзерных бомбаў правялі ЗША (1952) і СССР (1953) падчас ядзернай гонкі.
• Далучэнне Тыбета да КНР (1950—1951).
• Карэйская вайна (1950—1953). Індакітайская вайна (1945—1954). Жэнеўская канферэнцыя, 1954.
• ЗША змянілі курс у дачыненні да Японіі (1950, «Reverse course»), створаны Сілы самаабароны Японіі (1954). Спынена акупацыя Германіі (1954). Уступ ФРГ у НАТА (1955, Бундэсвер).
• Аперацыя ЦРУ па звяржэнні прэзідэнта Ірана, пасля нацыяналізацыі ім нафтавых радовішчаў (1953; Abadan Crisis). Аперацыя па звяржэнні прэзідэнта Гватэмалы (1954).
• Створаны Еўрапейскае аб’яднанне вугалю і сталі (1952), Еўрапейская супольнасць па атамнай энергіі (1957) і Еўрапейская эканамічная супольнасць (1957).
• Вайна за незалежнасць Алжыра (1954—1962).
• Сталінскі перыяд завершаны (1953), пачатак хрушчоўскай адлігі садзейнічаў савецка-кітайскаму расколу. Кампанія па асваенню цаліны (1954—1960).
• Кубінская рэвалюцыя (1953—1959).
• Арганізацыя Варшаўскага дагавора (1955—1991). Венгерскае паўстанне (1956).
• Ліпеньская рэвалюцыя ў Егіпце (1952). Суэцкі крызіс (1956).
• У Кітаі кампанія пад лозунгам «Хай расквітаюць сто кветак» (1957), Вялікі скок (1958—1960).
• Рэформа адукацыі ў ЗША (1958; National Defense Education Act) пасля запуску савецкага спадарожніка.
• Пятая французская рэспубліка змяніла чацвёртую (1958; Шарль дэ Голь; крызісы Чацвёртай рэспублікі).
• Дагавор пра Антарктыку (1959).

Навука і тэхніка

• 1950 — стварэнне тэорыі звышправоднасці (Л. Д. Ландау, В. Л. Гінзбург), СССР.
• 1951 — стварэнне тэорыі кіраванага тэрмаядзернага сінтэзу (І. Е. Там, А. Д. Сахараў, А. А. Лаўрэнцьеў), СССР.
• 1952 — першае выпрабаванне тэрмаядзернай зброі (1 лістапада, ЗША).
• 1953 — расшыфравана структура ДНК.
• 1954 — запушчана Обнінская АЭС, першая ў свеце атамная электрастанцыя, СССР, Обнінск.
• 1954 — стварэнне першага ў свеце лазера (М. Г. Басаў, А. М. Прохараў), СССР.
• 1954 — стварэнне першага ў свеце такамака, СССР.
• 1955 — у СССР здзейснены першы палёт першага ў свеце серыйнага рэактыўнага пасажырскага самалёта Ту-104.
• 1957 — патэнт на біякіраванне (CCCP).
• 1957 — у СССР спушчана на ваду першае ў свеце надводнае судна з ядзернай сілавой устаноўкі атамны ледакол «Ленін».
• Касмічная гонка (1957—1975)
  • 1957 — запуск першага ў свеце штучнага спадарожніка Зямлі (СССР)
  • 1957 — запуск першага ў свеце біялагічнага штучнага спадарожніка Зямлі з сабакам Лайкай (СССР).
  • 1958 — запуск першай у свеце касмічнай ракеты шматразовага выкарыстання «Бура» (НВА імя С. А. Лавачкіна, СССР)
  • 1958 — запуск касмічнай праграмы «Месяц» (СССР), станцыя Месяц-1 становіцца першым штучным спадарожнікам Сонца.
  • 1959 — станцыя Месяц-2 (СССР) першай дасягнула паверхні Месяца.
  • 1959 — чалавек упершыню ўбачыў адваротны бок Месяца — станцыя Месяц-3 (СССР) зрабіла і перадала яго фатаграфіі.
• 1958 — кампанія DuPont (ЗША) выпусціла на рынак поліурэтанавыя валокны.
• 1958 — стварэнне тэорыі звышцякучасці — Нобелеўская прэмія 2003 г. (В. Л. Гінзбург, Л. П. Пітаеўскі), СССР.
• 1958 — першы ў свеце самалёт Ту-142ЛАЛ (замова 247, пасля Ту-119) з ядзернымі рухавікамі, СССР.
• 1959 — першы самы вялікі ў свеце звышгукавы бамбардзіроўшчык М-50 У. М. Мясішчава (СССР)

Асобы Сяргей Паўлавіч Каралёў Уладзімір Мікалаевіч Чаламей Міхаіл Кузьміч Янгель Міхаіл Клаўдзявіч Ціханраваў Серга Лаўрынавіч Берыя Аляксандр Андрэевіч Расплецін Анатоль Пятровіч Аляксандраў Ігар Васільевіч Курчатаў Мсціслаў Усеваладавіч Келдыш Мікалай Генадзевіч Басоў Аляксандр Міхайлавіч Прохараў Мікалай Мікалаевіч Сямёнаў Леў Давыдавіч Ландау Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў Якаў Барысавіч Зяльдовіч Юлій Барысавіч Харытон Ігар Уладзіміравіч Савельеў Андрэй Мікалаевіч Калмагораў Міхаіл Аляксеевіч Лаўрэнцьеў Сяргей Львовіч Собалеў Ігар Расціслававіч Шафарэвіч Аксель Іванавіч Берг Барыс Уладзіміравіч Гнядзенка Віктар Міхайлавіч Глушкоў Барыс Мікалаевіч Пятроў Расціслаў Яўгенавіч Аляксееў Уладзімір Міхайлавіч Мясішчаў Павел Восіпавіч Сухой Андрэй Мікалаевіч Тупалеў Алег Канстанцінавіч Антонаў Сямён Аляксеевіч Лавачкін Міхаіл Лявонцьевіч Міль Мікалай Ільіч Камаў Архіп Міхайлавіч Люлька Мікалай Дзмітрыевіч Кузняцоў Анатоль Аркадзевіч Благанраваў Міхаіл Цімафеевіч Калашнікаў Пётр Кузьміч Анохін Чарлз Хард Таўнс

Самалёты F-84 Thunderjet знішчальнік бамбардзіроўшчык МіГ-15 знішчальнік F-86 Sabre знішчальнік бамбардзіроўшчык МіГ-17 знішчальнік Ту-16 шматмэтавы F-100 Super Sabre знішчальнік бамбардзіроўшчык разведчык МіГ-19 знішчальнік Lockheed U-2 разведчык

Культура

• У ЗША распачата камерцыйная эксплуатацыя каляровага тэлебачання — сістэма NTSC (1953).
• Росквіт рок-н-рола. Элвіс Прэслі набыў сусветную вядомасць (1956).
• Росквіт стылю гугі.
• Стылягі.
• VI Сусветны фестываль моладзі і студэнтаў (1957, СССР).
• З’яўленне байкераў у ЗША (Outlaw motorcycle club).

Літаратура

• Рэй Брэдберы (1920—2012) . «Марсіянскія хронікі» (1950). «451 градус па Фарэнгейце» (1953).
• Роберт Энсан Хайнлайн (1907—1988) . «Лялькаводы» (1951). «Зорны дэсант» (1959).
• Джэром Дэвід Сэлінджэр (1919—2010) . «Над прорвай у жыце» (1951).
• Эрнэст Хэмінгуэй (1899—1961) . «Стары і мора» (1952).
• Уільям Голдынг (1911—1993) . «Уладар мух» (1954).
• Джон Рональд Руэл Толкін (1892—1973) . «Уладар пярсцёнкаў» (1954).
• Барыс Леанідавіч Пастарнак (1890—1960) . «Доктар Жывага» (1955).
• Астрыд Ліндгрэн (1907—2002) . «Карлсан» (1955).
• Джані Радары (1920—1980) . «Прыгоды Чыпаліна» (1957).
• Юрый Васільевіч Бондараў (1924—2020) . «Батальёны просяць агню» (1957).
• Юрый Сяргеевіч Рытхэу (1930—2008) . «Час раставання снягоў» (1958).

Кіно

• «Гадзіла» (1954).
• «12 угневаных мужчын» (1957).
• «Бен-Гур» (1959; 11 прэмій «Оскар»).

Іван Аляксандравіч Пыр'еў Сяргей Апалінарыевіч Герасімаў Сяргей Фёдаравіч Бандарчук Міхаіл Канстанцінавіч Калатозаў Сяргей Іосіфавіч Юткевіч Аляксандр Гаўрылавіч Іваноў Міхаіл Ільіч Ром Вера Мікалаеўна Пашэнная Любоў Пятроўна Арлова Сяргей Дзмітрыевіч Сталяроў Ала Дзмітрыеўна Ларыёнава Лідзія Мікалаеўна Смірнова Марына Аляксееўна Ладыніна Валянціна Васільеўна Сярова Мікалай Апанасавіч Кручкоў Барыс Фёдаравіч Андрэеў

Пётр Мартынавіч Алейнікаў Міхаіл Іванавіч Жараў Мікалай Мікалаевіч Рыбнікаў Сяргей Мікалаевіч Філіпаў Марк Навумавіч Бернес Эліна Аўрамаўна Быстрыцкая Зоя Аляксееўна Фёдарава Людміла Маркаўна Гурчанка Яўген Якаўлевіч Урбанскі Вячаслаў Васільевіч Ціханаў Васіль Сямёнавіч Ланавы Міхаіл Аляксандравіч Ульянаў Інакенцій Міхайлавіч Смактуноўскі Георгій Аляксандравіч Юматаў Міхаіл Міхайлавіч Яншын Надзея Васільеўна Румянцава

Альфрэд Хічкак Элізабет Тэйлар Мэрылін Манро Інгрыд Бергман Марлан Бранда Джэймс Дзін Ава Гарднер Лана Цёрнер Одры Хепбёрн Грэйс Келі Грэгары Пек Гэры Купер Брыжыт Бардо Сафі Ларэн

Музыка

• П’ер Булез (1925—2016), кампазітар, дырыжор . «Малаток без Майстра» (1955).

Мацвей Блантэр Мікіта Багаслоўскі Канстанцін Лістоў Юрый Мілюцін Барыс Макравусаў Аркадзь Астроўскі Васіль Салаўёў-Сяды Мадэст Табачнікаў Оскар Фельцман Марк Фрадкін Ціхан Хрэннікаў

Лідзія Русланава Клаўдзія Шульжэнка Марк Бернес Уладзімір Бунчыкаў Уладзімір Нячаяў Леанід Уцёсаў Бінг Кросбі Элвіс Прэслі Фрэнк Сінатра Бо Дыдлі Бадзі Холі

Рэй Чарлз Эла Фіцджэральд Луі Армстронг Чак Беры Дзін Марцін Майлс Дэвіс Пол Анка Даліда

Спорт

• Леў Яшын
• Пеле
• Эміль Затапек
• Рокі Марчыяна
• Хуан Мануэль Фанхіа

Палітыка

Асобы

• Іосіф Сталін
• Лаўрэнцій Берыя
• Мікіта Хрушчоў
• Мао Цзэдун
• Кім Ір Сен
• Уінстан Чэрчыль
• Энтані Ідэн
• Гаральд Мак-Мілан
• Гары Трумэн
• Дуайт Эйзенхаўэр
• Фідэль Кастра
• Шарль дэ Голь
• Рэнэ Каці
• Конрад Адэнаўэр
• Франсіска Франка
• Давід Бен-Гурыён
• Гамаль Абдэль Насер

Гл. таксама

1950-я