Вікіпедыя

Архідыяцэзія Маці Божай з цэнтрам у Маскве

рымска-каталіцкая дыяцэзія ў Расіі, галоўная дыяцэзія мітраполіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве (у склад якой уваходзіць архідыяцэзія, і яка
(Пасля перасылкі з Архідыяцэзія Маці Божай)
Артыкул пра архідыяцэзію Рымска-Каталіцкай Царквы ў Расіі. Пра аднайменную царкоўную правінцыю, якая ўтвараецца гэтай архідыяцэзіяй разам з яе суфраганнымі дыяцэзіямі гл. Мітраполія Маці Божай з цэнтрам у Маскве.

А́рхідыяцэ́зія Ма́ці Бо́жай з цэ́нтрам у Маскве́ (лац.: Archidioecesis Moscoviensis Matris Dei, руск.: Архиепархия Матери Божией с центром в Москве) — рымска-каталіцкая архідыяцэзія, якая ўваходзіць у склад аднайменнай мітраполіі і мае цэнтр (кафедру) у Маскве. Яна ахоплівае сваёй тэрыторыяй рэгіёны поўначы еўрапейскай часткі Расіі.

Архідыяцэзія Маці Божай з цэнтрам у Маскве
лац.: Archidioecesis Moscoviensis Matris Dei
руск.: Архиепархия Матери Божией с центром в Москве
Герб
Рымскі абрад
Галоўны горад Масква
Краіна  Расія
Дата заснавання 11 лютага 2002
Кафедральны сабор Архікафедральны сабор Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі
Мітраполія Мітраполія Маці Божай з цэнтрам у Маскве
Дыяцэзіі-суфраганы Дыяцэзія Святога Іосіфа з цэнтрам у Іркуцку
Дыяцэзія Святога Клімента з цэнтрам у Саратаве
Праабражэнская дыяцэзія з цэнтрам у Новасібірску
Парафій 63
Іншых пастырскіх цэнтраў 46
Іерарх Паала Пецы
Дыяцэзіяльных прэсвітараў 29
Прэсвітараў з іншых дыяцэзій 34
Прэсвітараў з ордэнаў ці кангрэгацый 71
Сталых дыяканаў 1
Свецкіх манахаў 16
Манашак 134
Плошча дыяцэзіі 2 629 000 км²
Насельніцтва дыяцэзіі 58 820 000 чал.
Колькасць каталікоў каля 200 000 чал. (рымскага абраду)
Доля каталікоў 0,3 %
Афіцыйны сайт cathmos.ru (руск.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя правіць

У перыяд існавання Расійскай імперыі тэрыторыя сучаснай архідыяцэзіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве знаходзілася ў складзе Магілёўскай мітраполіі, а рэзідэнцыя мітрапаліта была пры гэтым у Санкт-Пецярбургу. Апошнім іерархам, які займаў гэту кафедру, быў арцыбіскуп Ян Цепляк, які быў арыштаваны савецкімі ўладамі і прысуджаны да смяротнай кары, аднак праз ціск міжнароднай супольнасці прысуд быў заменены на 10 гадоў пазбаўлення свабоды, а ўжо ў наступным годзе арцыбіскупа Цепляка выслалі з тэрыторыі СССР.

У пачатку 1926 года Папа Пій XI прыняў рашэнне таемна надзяліць некалькіх прэсвітараў, што засталіся ў СССР на свабодзе, біскупскай хіратоніяй, каб такім чынам адрадзіць каталіцкую іерархію на тэрыторыі краіны. З гэтай мэтай у Савецкі Саюз таемна прыбыў рукапакладзены ў біскупскі сан мансеньёр Мішэль Д'Эрбіньі, які 21 красавіка 1926 года ў Маскве таемна пасвяціў у біскупы айца Пія Эжэна Невё (гэты асумпцыяніст служыў на ўсходзе сучаснай Украіны). 3 кастрычніка 1926 года аб гэтай хіратоніі было заяўлена публічна (зрэшты, савецкі ўрад ужо ведаў пра яе), а біскуп Невё афіцыйна заступіў на пасаду Апостальскага адміністратара Масквы. У зону яго адказнасці ўваходзіла амаль уся тэрыторыя Расіі (на якой, акрамя самога Невё, знаходзіліся яшчэ тры апостальскія адміністратары ў сане біскупаў, якім таксама надзяліў хіратонію Мішэль Д'Эрбіньі), уключна з каталікамі як лацінскіх, так і візантыйскага абрадаў (якіх узначальваў блаславёны экзарх Леанід Фёдараў, які знаходзіўся у той момант у зняволенні на Салаўках). У 1932 годзе біскуп Невё таемна злучыў з Каталіцкай Царквой праваслаўнага епіскапа Варфаламея (Рэмава), які быў прызначаны яго памочнікам, але ў 1935 годзе быў арыштаваны і расстраляны ў Бутырскай турме. 31 ліпеня 1936 года біскуп Невё быў вымушаны выехаць у Францыю на лячэнне, аднак па сканчэнні курсу прадпісаных медыцынскіх працэдур так і не змог атрымаць савецкую візу.

У выніку арыштаў святароў і зачынення цэркваў к 1937—1938 гадам на тэрыторыі Расіі засталіся толькі два дзеючыя каталіцкія храмы (адзін у Маскве і адзін у Ленінградзе). У іх служылі святары, якія з'яўляліся капеланамі пасольстваў замежных дзяржаў, а з 1950 года — прызначаныя арцыбіскупам Рыжскім.

13 красавіка 1991 года на тэрыторыі Расіі былі створаныя апостальскія адміністратуры для каталікоў лацінскага абраду Еўрапейскай Расіі з цэнтрам у Маскве (Administratio apostolica Russiae Europaeae Latinorum) і Сібіры з цэнтрам у Новасібірску (Administratio apostolica Siberiae Latinorum). Апостальскім адміністратарам першай з іх быў прызначаны тытулярны арцыбіскуп Гіпон-Дыярыцкі Тадэвуш Кандрусевіч, другой — тытулярны біскуп Бульнскі Іосіф Верт SJ.

З 23 сакавіка 1998 года дапаможным біскупам апостальскай адміністратуры Еўрапейскай Расіі быў тытулярны біскуп Кузірскі Клеменс Пікель.

23 лістапада 1999 года з апостальскай адміністратуры Еўрапейскай Расіі была вылучана Адміністратура Поўдня Еўрапейскай Расіі (Administratio apostolica Russiae Europaeae Meridionalis Latinorum) з цэнтрам у Саратаве, якую ўзначаліў біскуп Клеменс Пікель, а сама апостальская адміністратура Еўрапейскай Расіі была перайменавана ў апостальскую адміністратуру Поўначы Еўрапейскай Расіі (Administratio apostolica Russiae Europaeae Septentrionalis Latinorum). Некалькі раней, 18 мая 1999 года, з апостальскай адміністратуры Сібіры была вылучана апостальская адміністратура Усходняй Сібіры з цэнтрам у Іркуцку (Administratio apostolica Siberiae Orientalis Latinorum), якую ўзначаліў біскуп Ежы Мазур, а сама апостальская адміністратура Сібіры была перайменавана ў Апостальскую адміністратуру Заходняй Сібіры (Administratio apostolica Siberiae Occidentalis Latinorum).

11 лютага 2002 года ўсе чатыры Апостальскія адміністратуры Расіі былі ўзведзеныя ў статус дыяцэзій (епархій). Пры гэтым яны атрымалі назвы не ў гонар гарадоў, у якіх знаходзіліся іх кафедры (як гэта звычайна прынята рабіць у Каталіцкай Царкве), а ў гонар імёнаў святых (Маці Божай — у Маскве, Святога Іосіфа — у Іркуцку, Святога Клімента — у Саратаве) або хрысціянскіх свят (Праабражэнне Гасподняе — у Новасібірску). Такая незвычайная для Каталіцкай Царквы практыка тлумачылася экуменічнымі матывамі: такім чынам не ствараліся «паралельныя структуры» з тымі ж самымі назвамі, што і ў існуючых епархій Рускай Праваслаўнай Царквы.

Такім чынам, арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч стаў першым Мітрапалітам мітраполіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве, у склад якой уваходзілі архідыяцэзія Маці Божай з цэнтрам у Маскве, а таксама тры суфраганныя дыяцэзіі: дыяцэзія Святога Іосіфа з цэнтрам у Іркуцку, дыяцэзія Святога Клімента з цэнтрам у Саратаве, Праабражэнская дыяцэзія з цэнтрам у Новасібірску.

21 верасня 2007 года арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч быў накіраваны для служэння ў Беларусь, каб узначаліць там Мінска-Магілёўскую мітраполію (гэты рэдкі прыклад у практыцы Каталіцкай Царквы, калі адзін і той жа іерарх двойчы за жыццё быў мітрапалітам, прычым яшчэ і на тэрыторыі дзвюх суседніх краін). У той жа дзень другім Мітрапалітам мітраполіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве быў прызначаны (на той момант яшчэ прэсвітар) Паала Пецы FSCB, які прыняў біскупскую хіратонію і заступіў на пасаду (адбыўся інгрэс) 27 кастрычніка 2007 года.

Кафедральны сабор правіць

 
Архікафедральны сабор Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі ўвечары (здымак 2019 года).

У Апостальскай адміністратуры Еўрапейскай Расіі своеасаблівым аналагам кафедральнага сабора (бо біскупская кафедра як гэтакая не была заснавана, хаця адміністратурай і кіраваў біскуп) з'яўлялася адзіная каталіцкая царква Масквы, што дзейнічала ў той час, — касцёл Святога Людовіка Французскага на вуліцы Малая Лубянка (названы ён быў у гонар Святога Людовіка IX, караля Францыі). У 1996 годзе вернікам быў вернуты касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі на Малой Грузінскай вуліцы, пабудаваны ў 1911 годзе і канфіскаваная савецкімі ўладамі ў 1938 годзе. Пасля завяршэння грунтоўнай рэстаўрацыі, 12 снежня 1999 года храм быў рэкансекраваны і стаў служыць галоўнай царквой апостальскай адміністратуры Поўначы Еўрапейскай Расіі, а пасля павышэння яе да статусу архідыяцэзіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве — кафедральным саборам гэтай структурнай рымска-каталіцкай адзінкі.

Адміністрацыйны падзел правіць

У практыцы Рымска-Каталіцкай Царквы дыяцэзіі такога вялікага памеру, як архідыяцэзія Маці Божай з цэнтрам у Маскве, сустракаюцца даволі рэдка. Таму дзеля зручнасці кіравання архідыяцэзія Маці Божай з цэнтрам у Маскве падзелена на тры ўмоўныя рэгіёны: цэнтральны, паўночна-заходні (умоўным «дэканам» з'яўляецца Стэфан Кацінель) і заходні. З пункту гледжання жа кананічнага права архідыяцэзія дзеліцца на 5 дэканатаў (уся інфармацыя пададзена па стане на пачатак 2021 года):

  • Цэнтральны дэканат;
  • Заходні дэканат;
  • Паўночны дэканат;
  • Усходні дэканат;
  • Паўднёвы дэканат.

Цэнтральны дэканат правіць

Ахоплівае пераважна цэнтральную і, часткова, паўночную частку архідыяцэзіі, прычым найбуйнейшая колькасць парафій і іншых пастырскіх пунктаў знаходзіцца на тэрыторыі Масквы. Па стане на пачатак 2021 года дэканам з'яўляецца айцец Дарыуш Пеляк SVD, які пражывае ў Маскве. На тэрыторыі дэканата дзейнічаюць наступныя парафіі, пастырскія пункты і этна-лінгвістычныя рымска-каталіцкія рэлігійныя абшчыны:

Парафіі правіць

  • Архангельск: парафія Святых Апосталаў Пятра і Паўла (пробашч — айцец Ёзаф Роман SVD);
  • Волагда: парафія Успення Маці Божай (пробашч — айцец Томаш Клявань SVD);
  • Масква: архікафедральны сабор Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (пробашч — айцец Уладзімір Кабак SDB, служаць таксама айцец Аўгустын Дзендзель SDB, айцец Дарыуш Гойка SDB, айцец Кшыштаф Цабала SDB, айцец Кшыштаф Нясторук SDB, айцец Матэуш Капанецкі SDB і ксёндз Іван Калеснікаў, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-салезіянкі і сёстры ад Ангелаў);
  • Масква: парафія «Святы Андрэй Кім» (пробашч — ксёндз Сон Чу О);
  • Масква: парафія Маці Божай Добрай Надзеі (пробашч — айцец Майкл Раян SM);
  • Масква: парафія Святога Людовіка (пробашч — айцец Вячаслаў Гарохаў AA, служаць таксама айцец Чэлестэ П'янецэ AA, айцец Джамп'ера Каруза FSCB і ксёндз Чан Дык Лонг);
  • Масква: парафія Святой Вольгі (пробашч — айцец Дарыуш Пеляк SVD, служаць таксама айцец Анатоль Гамза SVD і айцец Тхань Нгуен SVD);
  • Масква: парафія Святых Апосталаў Пятра і Паўла (адміністратар — ксёндз Ігар Кавалеўскі, служаць таксама ксёндз Дзмітрый Мішанёў, ксёндз Фернанда Вера, айцец Себасцьян Прыета Сілва SJ, айцец Тадэвуш Драздовіч SJ, айцец Штэфан Ліпкэ SJ, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-місіянеркі Святой Сям'і);
  • Пскоў: парафія Найсвяцейшай Тройцы (пробашч — мансеньёр Кшыштаф Каралеўскі, вікарый — айцец Якуб Блашчышын SVD);
  • Смаленск: парафія Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (пробашч — айцец Пталамеуш (Яцак) Кучмік OFM, айцец Канізій (Лукаш) Конкал OFM, айцец Леапольд (Бартламей) Марак OFM);
  • Цвер: парафія Праабражэння Гасподняга (пробашч — мансеньёр Збігнеў Круль, вікарый — ксёндз Марак Тачыкоўскі);
  • Ухта, Рэспубліка Комі: парафія Святой Тэрэзы з Лізье (абслугоўвае айцец Тадэвуш Драздовіч SJ).

Пастырскія пункты правіць

Этна-лінгвістычныя рымска-каталіцкія рэлігійныя абшчыны правіць

Заходні дэканат правіць

Ахоплівае самую заходнюю частку архідыяцэзіі Маці Божай з цэнтрам у Маскве — Калініградскую вобласць, якая, фактычна, геаграфічна адарваная ад усёй яе іншай тэрыторыі. Нягледзячы на свой малы памер, з гістарычных і геаграфічных прычын на тэрыторыі дэканата маецца адносна вялікая (для Расіі) колькасць каталікоў рымскага абраду. Доўгія гады, ажно да смерці, дэканам з'яўляўся мансеньёр Ежы Стацкевіч. На тэрыторыі дэканата дзейнічаюць наступныя парафіі і пастырскія пункты:

Парафіі правіць

  • Баграціёнаўск: парафія Святога Баніфацыя (пробашч — мансеньёр Уладзіслаў Урбановіч);
  • Балтыйск: парафія Найсвяцейшага Імя Марыі (пробашч — ксёндз Міхаіл Бушуеў);
  • Бальшакова, Слаўскі раён: парафія Святога Яна Хрысціцеля (пробашч — ксёндз Мілаш Кракоўскі, вікарый — ксёндз Аляксандр Домнікаў);
  • Гвардзейск: парафія Святога Іосіфа (адміністратар ― айцец Ежы Ягадзінскі SVD, служаць таксама айцец Валянцін Назаранкаў SVD і айцец Камілус Серан SVD, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-назарэтанкі);
  • Гусеў: парафія Святога Апостала Андрэя (служыць ксёндз Тадэвуш Качмарак);
  • Залессе, Палескі раён: парафія Тройчы Цудоўнай Дзевы Марыі (абслугоўваюць айцец Ежы Ягадзінскі SVD і айцец Камілус Серан SVD);
  • Знаменск: парафія Маці Божай, якая бядуе (пробашч ― айцец Ежы Ягадзінскі SVD, вікарый ― айцец Валянцін Назаранкаў SVD);
  • Калінінград: парафія Святога Адальберта (адміністратар ― ксёндз Марак Каладзейскі, служаць таксама ксёндз Пётр Фідэрмак і ксёндз Марыа Бевераці, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-дамініканкі);
  • Калінінград: парафія Святой Сям’і (пробашч ― ксёндз Аляксандр Крэўскі, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры шэнтацкія);
  • Красназнаменск: парафія Святога Антонія (пробашч ― ксёндз Мілаш Кракоўскі, вікарый ― ксёндз Аляксандр Домнікаў);
  • Мамонава: парафія Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі (пробашч ― ксёндз Генадзь Рабіханукаеў);
  • Неман: парафія Святога Духа (пробашч ― ксёндз Мілаш Кракоўскі, вікарый ― ксёндз Аляксандр Домнікаў);
  • Несцераў: парафія Найсвяцейшага Сэрца Ісуса (пробашч ― ксёндз Марыа Бевераці);
  • Азёрск: парафія Дабравешчання (пробашч ― айцец Андрэй Бука OFMConv.);
  • Адважнае, Гур’еўскі раён: парафія Божай Міласэрнасці (служыць мансеньёр Уладзіслаў Урбановіч);
  • Піянерскі: парафія Маці Божай Нястомнай Дапамогі (пробашч ― ксёндз Тадэвуш Качмарак);
  • Раздольнае, Баграціёнаўскі раён: парафія Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі (служыць ксёндз Генадзь Рабіханукаеў);
  • Светлы: парафія Святых Апосталаў Пятра і Паўла (пробашч ― ксёндз Аляксандр Крэўскі, вікарый ― ксёндз Андрэй Пухаеў);
  • Слаўск: парафія Святога Францыска (пробашч ― ксёндз Мілаш Кракоўскі, вікарый ― ксёндз Аляксандр Домнікаў);
  • Савецк: парафія Уваскрасення Хрыста (пробашч ― ксёндз Мілаш Кракоўскі);
  • Чарняхоўск: парафія Святога Бруна (пробашч ― айцец Андрэй Бука OFMConv.);
  • Янтарны: парафія Маці Божай Міласэрнасці (служыць ксёндз Марак Каладзейскі).

Пастырскія пункты правіць

  • Ліпкі, Азёрскі раён: пастырскі пункт Святога Марціна (служаць айцец Станіслаў Вуйтовіч OFMConv. і айцец Андрэй Бука OFMConv.);
  • Палеск: пастырскі пункт (служыць айцец Ежы Ягадзінскі SVD, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-назарэтанкі).

Паўночны дэканат правіць

Ахоплівае пераважна паўночна-заходнюю частку архідыяцэзіі, прычым найбуйнейшая колькасць парафій і іншых пастырскіх пунктаў знаходзіцца на тэрыторыі Санкт-Пецярбурга і ў яго наваколлі. Па стане на пачатак 2021 года дэканам з'яўляецца айцец Павел Крупа OP, які стала пражывае ў Санкт-Пецярбургу. На тэрыторыі дэканата дзейнічаюць наступныя парафіі, пастырскія пункты і этна-лінгвістычныя рымска-каталіцкія рэлігійныя абшчыны:

Парафіі правіць

  • Вялікія Лукі, Пскоўская вобласць: парафія Святога Антонія (пробашч — ксёндз Уладзімір Цімашэнка);
  • Вялікі Ноўгарад: парафія Святых Апосталаў Пятра і Паўла (пробашч — ксёндз Сяргей Альхімёнак);
  • Гатчына, Ленінградская вобласць: парафія Маці Божай з гары Кармель (пробашч — айцец Аркадзь Грабоўскі SDB, служыць і айцец Андрэй Парубчын SDB);
  • Кастамукша, Рэспубліка Карэлія: касцёл Маці Божай Будслаўскай (гэта філіял парафіі Маці Божай Нястомнай Дапамогі ў Петразаводску, які абслугоўвае ксёндз Міхаіл Цымлякоў);
  • Луга, Ленінградская вобласць: парафія Святога Мікалая (пробашч — ксёндз Андрэй Пухаеў);
  • Мурманск: парафія Святога Архангела Міхаіла (пробашч — айцец Алехандра Хасэ Карбаха Олеа CMF);
  • Петразаводск: парафія Маці Божай Нястомнай Дапамогі (пробашч — ксёндз Міхаіл Цымлякоў, вікарый — айцец Яўген Гейнрыхс OP);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Маці Божай Лурдскай (пробашч — ксёндз Стэфан Кацінель, вікарый — ксёндз Вадзім Шайкевіч, служыць таксама ксёндз Херарда Аквада, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-місіянеркі Боскай Любові і сёстры-францішканкі, місіянеркі Марыі);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Адведзін Найсвяцейшай Дзевай Марыяй Лізаветы (пробашч — айцец Міхаіл Маргефка SVD, вікарый — айцец Бальтазар Лукем SVD);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Найсвяцейшага Сэрца Ісуса (парафію апякаюць брат Юліуш (Томаш Якуб) Башнянін OFM, айцец Лука Байна OFM, айцец Юрый Кавалера OFM, брат Бернардзін (Аляксей) Турман OFM);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Святога Яна Хрысціцеля (пробашч — ксёндз Хасэ Франсіска Тэйхейра Гарсіа, вікарый — ксёндз Канстанцін Сцяпанаў, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры шэнштацкія);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Святога Станіслава (пробашч — айцец Кшыштаф Пажарскі CCG, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры шэнштацкія);
  • Санкт-Пецярбург: парафія Святой Кацярыны Александрыйскай (пробашч — айцец Томаш Вытрвал OP, таксама служаць айцец Юрый Дарогін OP, айцец Рафал Ценжкоўскі OP, айцец Павел Крупа OP, айцец Габрыэль Вільчыньскі OP, дапамагаюць абслугоўваць верных сёстры-дамініканкі, місіянеркі Святога Сікста, сёстры-ўршулянкі).

Пастырскія пункты правіць

Этна-лінгвістычныя рымска-каталіцкія рэлігійныя абшчыны правіць

Усходні дэканат правіць

Ахоплівае тэрыторыі архідыяцэзіі на ўсход ад Масквы. Па стане на пачатак 2021 года дэканам з'яўляецца ксёндз Сяргей Зуеў, які стала пражывае ва Уладзіміры. На тэрыторыі дэканата дзейнічаюць наступныя парафіі і пастырскія пункты:

Парафіі правіць

  • Бярэзнікі, Пермскі край: парафія «Марыя ― Царыца свету» (пробашч ― ксёндз Эрых Марыя Фінк);
  • Уладзімір: парафія Святога Ружанца Найсвяцейшай Дзевы Марыі (пробашч ― ксёндз Сяргей Зуеў);
  • Іванава: парафія Узнясення Гасподняга (пробашч ― Кшыштаф Цярэпка);
  • Кіраў: парафія Найсвяцейшага Сэрца Ісуса (пробашч ― ксёндз Гжэгаж Зваліньскі);
  • Кастрама: парафія Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Багародзіцы (пробашч ― айцец Адам Юзаф Мадзейчык SVD);

Пастырскія пункты правіць

  • Дабранка, Пермскі край: пастырскі пункт (служыць ксёндз Дзмітрый Новасялецкі);
  • Іжэўск: пастырскі пункт (служыць ксёндз Дзмітрый Новасялецкі);
  • Краснавішарск, Пермскі край: пастырскі пункт (служыць ксёндз Эрых Марыя Фінк);
  • Кугалкі, Яранскі раён, Кіраўская вобласць: пастырскі пункт (служыць ксёндз Гжэгаж Зваліньскі);
  • Лойна, Верхнякамскі раён, Кіраўская вобласць: пастырскі пункт (служыць ксёндз Гжэгаж Зваліньскі);

Паўднёвы дэканат правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Архідыяцэзія_Маці_Божай_з_цэнтрам_у_Маскве&oldid=4499147"