Вікіпедыя

Залаты мяч

Гэта старонка — інфармацыйны спіс.

Залаты мяч (фр.: Ballon d’Or; часта згадваецца як узнагарода найлепшаму футбалісту года ў Еўропе) — штогадовая футбольная ўзнагарода. Яна прысуджаецца ў канцы кожнага года футбалісту, які, паводле галасавання спецыялістаў, гуляў лепш за ўсіх сёлета. Прэмія была створана галоўным рэдактарам журнала «France Football» Габрыэлем Ано, які папрасіў сваіх калегаў прагаласаваць за найлепшага футбаліста года ў Еўропе ў 1956 годзе. Першым пераможцам стаў Стэнлі Мэцьюз з «Блэкпула», які таксама стаў самым узроставым уладальнікам узнагароды, атрымаўшы яе ў 41 год[1].

Залаты мяч Луіша Фігу

Першапачаткова журналісты маглі галасаваць толькі за еўрапейскіх футбалістаў, якія выступалі ў еўрапейскіх клубах, а такія гульцы, як Дыега Марадона (які гуляў у еўрапейскіх клубах, але не быў еўрапейцам) і Пеле (які не быў еўрапейцам і не гуляў у еўрапейскіх клубах) не маглі атрымаць узнагароду[2]. Змены ў правілах у 1995 годзе дазволілі прэтэндаваць на прэмію нееўрапейскім футбалістам, калі яны гулялі ў еўрапейскіх клубах, і ў тым жа годзе «Залаты мяч» атрымаў першы нееўрапейскі гулец Джордж Веа з Ліберыі, які выступаў за «Мілан»[3]. У выніку, з 1995 па 2009 гады найбольшую колькасць «Залатых мячоў» атрымалі бразільскія гульцы (5). З 2007 года любы футбаліст у свеце атрымліваў права прэтэндаваць на «Залаты мяч», а таксама павялічылась колькасць журналістаў, якія вызначалі пераможцу: з 52 еўрапейскіх журналістаў, якія галасавалі ў 2006 годзе, да 96 журналістаў з усяго свету, кожны з якіх абіраў пяцёрку найлепшых гульцоў[4].

Чатыры футбалісты атрымлівалі ўзнагароду па тры разы: Ёхан Кройф, Мішэль Плаціні, Марка ван Бастэн і Крыштыяну Раналду. Плаціні стаў адзіным гульцом, які атрымаў прэмію тры разы запар, выйграўшы «Залаты мяч» з 1983 па 1985 гады[1]. У 1997 годзе Раналду стаў першым бразільцам, які атрымаў гэту ўзнагароду, пасля таго, як нееўрапейцы атрымалі такую магчымасць[3]. Найбольшую колькасць узнагарод атрымалі нідэрландскія і нямецкія футбалісты — па 7 «Залатых мячоў». Гульцы з іспанскага клуба «Рэал», а таксама італьянскіх клубаў «Мілан» і «Ювентус» атрымалі па 8 узнагарод, што таксама з’яўляецца рэкордам[5]. Ліянель Месі атрымаў апошні «Залаты мяч» у 2009 годзе, стаўшы першым і адзіным прадстаўніком Аргенціны, які выйграў гэту ўзнагароду[6]. Дванаццаць разоў пераможцы «Залатога мяча» ў тым жа годзе атрымлівалі і ўзнагароду «Ігрок года ФІФА».[7][8]

Прэмія «Залаты мяч» была аб’яднаная з прэміяй ФІФА «Ігрок года ў свеце» ў 2010 годзе, і з таго часу найлепшы футбаліст штогод атрымліваў узнагароду «Залаты мяч ФІФА»[9]. У 2011 годзе УЕФА заснавала прэмію «Ігрок года ў Еўропе», і яна можа лічыцца пераемніцай старога «Залатога мяча» пасля таго, як ён быў ператвораны на «Залаты мяч ФІФА»[10].

У верасні 2016 года ФІФА спыніла супрацоўніцтва з «France Football» па ўручэнні «Залатога мяча ФІФА», і «Залаты мяч» быў адноўлены пад эгідай «France Football». Цяперашнім уладальнікам узнагароды з’яўляецца іспанскі футбаліст англійскага клуба «Манчэстэр Сіці» Радрыга Эрнандэс, які атрымаў яе 28 кастрычніка 2024 года.

Пераможцы

правіць
Год Першае месца Клуб Ачкі Другое месца Клуб Ачкі Трэцяе месца Клуб Ачкі
1956 Мэцьюз, Стэнлі  Стэнлі Мэцьюз   Блэкпул 47 Ды Стэфана, Альфрэда  Альфрэда Ды Стэфана   Рэал Мадрыд 44 Капа, Раймон  Раймон Капа   Рэал Мадрыд 33
1957 Ды Стэфана, Альфрэда  Альфрэда Ды Стэфана[заўв 1][11]   Рэал Мадрыд 72 Райт, Білі  Білі Райт   Вулверхэмптан Уондэрэрс 19 Эдвардс, Дункан  Дункан Эдвардс
Капа, Раймон  Раймон Капа 		  Манчэстэр Юнайтэд
  Рэал Мадрыд 		16
1958 Капа, Раймон  Раймон Капа   Рэал Мадрыд 71 Ран, Гельмут  Гельмут Ран   Рот-Вайс Эсэн 40 Фантэн, Жуст  Жуст Фантэн   Стад дэ Рэймс 23
1959 Ды Стэфана, Альфрэда  Альфрэда Ды Стэфана   Рэал Мадрыд 80 Капа, Раймон  Раймон Капа   Рэал Мадрыд 42 Чарлз, Джон  Джон Чарлз   Ювентус 24
1960 Суарэс, Луіс  Луіс Суарэс Мірамонтэс   Барселона 54 Пушкаш, Ферэнц  Ферэнц Пушкаш   Рэал Мадрыд 37 Зеелер, Уве  Уве Зеелер   Гамбург 33
1961 Сівары, Амар  Амар Сівары[заўв 2][12]   Ювентус 46 Суарэс, Луіс  Луіс Суарэс Мірамонтэс   Інтэрнацыянале 40 Гэйнс, Джоні  Джоні Гэйнс   Фулхэм 22
1962 Масапуст, Ёсеф  Ёсеф Масапуст   Дукла Прага 65 Эўзеб’ю  Эўзеб’ю   Бенфіка 53 Шнелінгер, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Шнелінгер   Кёльн 33
1963 Яшын, Леў  Леў Яшын   Дынама Масква 73 Рывера, Джані  Джані Рывера   Мілан 53 Грыўз, Джымі  Джымі Грыўз   Тотэнхэм Хотспур 33
1964 Лоу, Дэніс  Дэніс Лоу   Манчэстэр Юнайтэд 61 Суарэс, Луіс  Луіс Суарэс Мірамонтэс   Інтэрнацыянале 43 Амансіа  Амансіа   Рэал Мадрыд 38
1965 Эўзеб’ю  Эўзеб’ю   Бенфіка 67 Факеці, Джачынта  Джачынта Факеці   Інтэрнацыянале 59 Суарэс, Луіс  Луіс Суарэс Мірамонтэс   Інтэрнацыянале 45
1966 Чарльтан, Бобі  Бобі Чарльтан   Манчэстэр Юнайтэд 81 Эўзеб’ю  Эўзеб’ю   Бенфіка 80 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр   Баварыя Мюнхен 59
1967 Альберт, Фларыян  Фларыян Альберт   Ферэнцвараш 68 Чарльтан, Бобі  Бобі Чарльтан   Манчэстэр Юнайтэд 40 Джонстан, Джымі  Джымі Джонстан   Сэлтык 39
1968 Бэст, Джордж  Джордж Бест   Манчэстэр Юнайтэд 61 Чарльтан, Бобі  Бобі Чарльтан   Манчэстэр Юнайтэд 53 Джаіч, Драган  Драган Джаіч   Црвена Звезда 46
1969 Рывера, Джані  Джані Рывера   Мілан 83 Рыва, Луіджы  Луіджы Рыва   Кальяры 79 Мюлер, Герд  Герд Мюлер   Баварыя Мюнхен 38
1970 Мюлер, Герд  Герд Мюлер   Баварыя Мюнхен 77 Мур, Бобі  Бобі Мур   Вест Хэм Юнайтэд 70 Рыва, Луіджы  Луіджы Рыва   Кальяры 65
1971 Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф   Аякс 116 Мацола, Сандра  Сандра Мацола   Інтэрнацыянале 57 Бест, Джордж  Джордж Бест   Манчэстэр Юнайтэд 56
1972 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр   Баварыя Мюнхен 81 Мюлер, Герд  Герд Мюлер
Нецэр, Гюнтэр  Гюнтэр Нетцэр 		  Баварыя Мюнхен
  Барусія Мёнхенгладбах 		79
—
—
—
1973 Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф[заўв 3][13]   Барселона 96 Дзоф, Дзіна  Дзіна Дзоф   Ювентус 47 Мюлер, Герд  Герд Мюлер   Баварыя Мюнхен 44
1974 Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф   Барселона 116 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр   Баварыя Мюнхен 105 Дэйна, Казімеж  Казімеж Дэйна   Легія Варшава 35
1975 Блахін, Алег  Алег Блахін   Дынама Кіеў 122 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр   Баварыя Мюнхен 42 Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф   Барселона 27
1976 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр   Баварыя Мюнхен 91 Рэнзенбрынк, Роб  Роб Рэнзенбрынк   Андэрлехт 75 Віктар, Іва  Іва Віктар   Дукла Прага 52
1977 Сімансен, Алан  Алан Сімансен   Барусія Мёнхенгладбах 74 Кіган, Кевін  Кевін Кіган[заўв 4]   Гамбург 71 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні   Нансі 70
1978 Кіган, Кевін  Кевін Кіган   Гамбург 87 Кранкль, Ганс  Ганс Кранкль   Барселона 81 Рэнзенбрынк, Роб  Роб Рэнзенбрынк   Андэрлехт 50
1979 Кіган, Кевін  Кевін Кіган   Гамбург 118 Руменігэ, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Руменігэ   Баварыя Мюнхен 52 Крол, Руд  Руд Крол   Аякс 41
1980 Руменігэ, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Руменігэ   Баварыя Мюнхен 122 Шустэр, Бернд  Бернд Шустэр   Барселона 34 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні   Сент-Эцьен 33
1981 Руменігэ, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Руменігэ   Баварыя Мюнхен 106 Брайтнер, Паўль  Паўль Брайтнер   Баварыя Мюнхен 64 Шустэр, Бернд  Бернд Шустэр   Барселона 39
1982 Росі, Паала  Паала Росі   Ювентус 115 Жырэс, Ален  Ален Жырэс   Бардо 64 Бонек, Збігнеў  Збігнеў Бонек   Ювентус 53
1983 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні   Ювентус 110 Далгліш, Кені  Кені Далгліш   Ліверпул 26 Сімансен, Алан  Алан Сімансен   Вайле 25
1984 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні   Ювентус 110 Цігана, Жан  Жан Цігана   Бардо 57 Эльк’ер-Ларсен, Прэбен  Прэбен Эльк’ер-Ларсен   Верона 48
1985 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні   Ювентус 127 Эльк’ер-Ларсен, Прэбен  Прэбен Эльк’ер-Ларсен   Верона 71 Шустэр, Бернд  Бернд Шустэр   Барселона 46
1986 Бяланаў, Ігар  Ігар Бяланаў   Дынама Кіеў 84 Лінекер, Гары  Гары Лінекер[заўв 5]   Барселона 62 Бутрагенья, Эміліа  Эміліа Бутрагенья   Рэал Мадрыд 59
1987 Гуліт, Руд  Руд Гуліт[заўв 6][14]   Мілан 106 Футры, Паўлу  Паўлу Футры[заўв 7]   Атлетыка Мадрыд 91 Бутрагенья, Эміліа  Эміліа Бутрагенья   Рэал Мадрыд 61
1988 Бастэн, Марка ван  Марка ван Бастэн   Мілан 129 Гуліт, Руд  Руд Гуліт   Мілан 88 Райкард, Франк  Франк Райкард[заўв 8]   Мілан 45
1989 Бастэн, Марка ван  Марка ван Бастэн   Мілан 129 Барэзі, Франка  Франка Барэзі   Мілан 80 Райкард, Франк  Франк Райкард   Мілан 43
1990 Матэус, Лотар  Лотар Матэус   Інтэрнацыянале 137 Скілачы, Сальваторэ  Сальваторэ Скілачы   Ювентус 84 Брэмэ, Андрэас  Андрэас Брэмэ   Інтэрнацыянале 68
1991 Папен, Жан-П’ер  Жан-П’ер Папен   Марсель 141 Савічавіч, Дэян  Дэян Савічавіч
Панчаў, Дарка  Дарка Панчаў
Матэус, Лотар  Лотар Матэус 		  Црвена Звезда
  Црвена Звезда
  Інтэрнацыянале 		42
—
—
—
1992 Бастэн, Марка ван  Марка ван Бастэн   Мілан 98 Стоічкаў, Хрыста  Хрыста Стоічкаў   Барселона 80 Бергкамп, Дэніс  Дэніс Бергкамп   Аякс 53
1993 Баджа, Раберта  Раберта Баджа   Ювентус 142 Бергкамп, Дэніс  Дэніс Бергкамп   Інтэрнацыянале 83 Кантана, Эрык  Эрык Кантана   Манчэстэр Юнайтэд 34
1994 Стоічкаў, Хрыста  Хрыста Стоічкаў   Барселона 210 Баджа, Раберта  Раберта Баджа   Ювентус 136 Мальдзіні, Паала  Паала Мальдзіні   Мілан 109
1995 Веа, Джордж  Джордж Веа[заўв 9][15]   Мілан 144 Клінсман, Юрген  Юрген Клінсман   Баварыя Мюнхен 108 Літманен, Яры  Яры Літманен   Аякс 67
1996 Замер, Маціяс  Маціяс Замер   Барусія Дортмунд 144 Раналду  Раналду[заўв 10]   Барселона 143 Шырэр, Алан  Алан Шырэр   Ньюкасл Юнайтэд 107
1997 Раналду  Раналду[заўв 11][16]   Інтэрнацыянале 222 Міятавіч, Прэдраг  Прэдраг Міятавіч   Рэал Мадрыд 68 Зідан, Зінедзін  Зінедзін Зідан   Ювентус 63
1998 Зідан, Зінедзін  Зінедзін Зідан   Ювентус 244 Шукер, Давар  Давар Шукер   Рэал Мадрыд 68 Раналду  Раналду   Інтэрнацыянале 66
1999 Рывалду  Рывалду   Барселона 219 Бекхэм, Дэвід  Дэвід Бекхэм   Манчэстэр Юнайтэд 154 Шаўчэнка, Андрэй  Андрэй Шаўчэнка   Мілан 64
2000 Фігу, Луіш  Луіш Фігу[заўв 12][17]   Рэал Мадрыд 197 Зідан, Зінедзін  Зінедзін Зідан   Ювентус 181 Шаўчэнка, Андрэй  Андрэй Шаўчэнка   Мілан 85
2001 Оўэн, Майкл  Майкл Оўэн   Ліверпул 176 Рауль  Рауль   Рэал Мадрыд 140 Кан, Олівер  Олівер Кан   Баварыя Мюнхен 114
2002 Раналду  Раналду[заўв 13][18]   Рэал Мадрыд 169 Карлус, Раберту  Раберту Карлус   Рэал Мадрыд 145 Кан, Олівер  Олівер Кан   Баварыя Мюнхен 110
2003 Недвед, Павел  Павел Недвед   Ювентус 190 Анры, Цьеры  Цьеры Анры   Арсенал 128 Мальдзіні, Паала  Паала Мальдзіні   Мілан 123
2004 Шаўчэнка, Андрэй  Андрэй Шаўчэнка   Мілан 175 Дэку  Дэку[заўв 14]   Барселона 139 Раналдынью  Раналдынью   Барселона 133
2005 Раналдынью  Раналдынью   Барселона 225 Лэмпард, Фрэнк  Фрэнк Лэмпард   Чэлсі 148 Джэрард, Стывен  Стывен Джэрард   Ліверпул 142
2006 Канавара, Фабіа  Фабіа Канавара[заўв 15][19]   Рэал Мадрыд 173 Буфон, Джанлуіджы  Джанлуіджы Буфон   Ювентус 124 Анры, Цьеры  Цьеры Анры   Арсенал 121
2007 Кака  Кака   Мілан 444 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Манчэстэр Юнайтэд 277 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 255
2008 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Манчэстэр Юнайтэд 446 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 281 Торэс, Фернанда  Фернанда Торэс   Ліверпул 179
2009 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 473 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду[заўв 16][20]   Рэал Мадрыд 233 Хаві,    Хаві   Барселона 170
2010—2015 Быў аб’яднаны з узнагародай «Ігрок года ФІФА» ў «Залаты мяч ФІФА»
2016 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Рэал Мадрыд 745 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 316 Грызман, Антуан  Антуан Грызман   Атлетыка Мадрыд 198
2017 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Рэал Мадрыд 946 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 670 Неймар  Неймар[заўв 17]   Пары Сен-Жэрмен 361
2018 Модрыч, Лука  Лука Модрыч   Рэал Мадрыд 753 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Ювентус[заўв 18] 476 Грызман, Антуан  Антуан Грызман   Атлетыка Мадрыд 414
2019 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Барселона 686 Дэйк, Вірджыл ван  Вірджыл ван Дэйк   Ліверпул 679 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду   Ювентус 476
2020 Адменены ў сувязі з пандэміяй COVID-19
2021 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Пары Сен-Жэрмен[заўв 19] 613 Левандоўскі, Роберт  Роберт Левандоўскі   Баварыя Мюнхен 580 Жаржынью  Жаржынью   Чэлсі 460
2022 Бензема, Карым  Карым Бензема   Рэал Мадрыд 549 Манэ, Садзіё  Садзіё Манэ   Ліверпул 193 Бройнэ, Кевін дэ  Кевін дэ Бройнэ   Манчэстэр Сіці 175
2023 Месі, Ліянель  Ліянель Месі   Інтэр Маямі[заўв 20] 462 Холан, Эрлінг  Эрлінг Холан   Манчэстэр Сіці 357 Мбапэ, Кіліян  Кіліян Мбапэ   Пары Сен-Жэрмен 270
2024 Эрнандэс, Радрыга  Радрыга Эрнандэс   Манчэстэр Сіці Жуніяр, Вінісіус  Вінісіус Жуніяр   Рэал Мадрыд Белінгем, Джуд  Джуд Белінгем   Рэал Мадрыд

Статыстыка прызёраў

правіць
 
Альфрэда Ды Стэфана (1957, 1959)
 
Луіс Суарэс (1960)
 
Эўзеб’ю (1965)
 
Бобі Чарльтан (1966)
 
Ёхан Кройф (1971, 1973, 1974)
 
Франц Бекенбаўэр (1972, 1976)
 
Украінскія пераможцы Андрэй Шаўчэнка (2004), Алег Блахін (1975) і Ігар Бяланаў (1986) у 2012 годзе
№ Пераможца 1 2 3 Усяго
1 Месі, Ліянель  Ліянель Месі 4 3 1 8
2 Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду 3 3 1 7
3 Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні 3 — 2 5
4 Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр 2 2 1 5
5 Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф 3 — 1 4
6 Раналду  Раналду 2 1 1 4
7 Суарэс, Луіс  Луіс Суарэс Мірамонтэс 1 2 1 4
8 Мюлер, Герд  Герд Мюлер 1 1 2 4
9 Капа, Раймон  Раймон Капа 1 1 2 4
10 Бастэн, Марка ван  Марка ван Бастэн 3 — — 3
11 Руменігэ, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Руменігэ 2 1 — 3
12 Кіган, Кевін  Кевін Кіган 2 1 — 3
13 Ды Стэфана, Альфрэда  Альфрэда Ды Стэфана 2 1 — 3
14 Чарльтан, Бобі  Бобі Чарльтан 1 2 — 3
15 Эўзеб’ю,    Эўзеб’ю 1 2 — 3
16 Зідан, Зінедзін  Зінедзін Зідан 1 1 1 3
17 Шаўчэнка, Андрэй  Андрэй Шаўчэнка 1 — 2 3
18 Шустэр, Бернд  Бернд Шустэр — 1 2 3
19 Стоічкаў, Хрыста  Хрыста Стоічкаў 1 1 — 2
20 Баджа, Раберта  Раберта Баджа 1 1 — 2
21 Матэус, Лотар  Лотар Матэус 1 1 — 2
22 Гуліт, Руд  Руд Гуліт 1 1 — 2
23 Рывера, Джані  Джані Рывера 1 1 — 2
24 Раналдынью  Раналдынью 1 — 1 2
25 Сімансен, Алан  Алан Сімансен 1 — 1 2
26 Бест, Джордж  Джордж Бест 1 — 1 2
27 Анры, Цьеры  Цьеры Анры — 1 1 2
28 Бергкамп, Дэніс  Дэніс Бергкамп — 1 1 2
29 Эльк’ер-Ларсен, Прэбен  Прэбен Эльк’ер-Ларсен — 1 1 2
30 Рэнзенбрынк, Роб  Роб Рэнзенбрынк — 1 1 2
31 Рыва, Луіджы  Луіджы Рыва — 1 1 2
32 Грызман, Антуан  Антуан Грызман — — 2 2
33 Мальдзіні, Паала  Паала Мальдзіні — — 2 2
34 Кан, Олівер  Олівер Кан — — 2 2
35 Райкард, Франк  Франк Райкард — — 2 2
36 Бутрагенья, Эміліа  Эміліа Бутрагенья — — 2 2
37 Бензема, Карым  Карым Бензема 1 — — 1
38 Модрыч, Лука  Лука Модрыч 1 — — 1
39 Кака  Кака 1 — — 1
40 Канавара, Фабіа  Фабіа Канавара 1 — — 1
41 Недвед, Павел  Павел Недвед 1 — — 1
42 Оўэн, Майкл  Майкл Оўэн 1 — — 1
43 Фігу, Луіш  Луіш Фігу 1 — — 1
44 Рывалду  Рывалду 1 — — 1
45 Замер, Маціяс  Маціяс Замер 1 — — 1
46 Веа, Джордж  Джордж Веа 1 — — 1
47 Папен, Жан-П’ер  Жан-П’ер Папен 1 — — 1
48 Бяланаў, Ігар  Ігар Бяланаў 1 — — 1
49 Росі, Паала  Паала Росі 1 — — 1
50 Блахін, Алег  Алег Блахін 1 — — 1
51 Альберт, Фларыян  Фларыян Альберт 1 — — 1
52 Лоу, Дэніс  Дэніс Лоу 1 — — 1
53 Яшын, Леў  Леў Яшын 1 — — 1
54 Масапуст, Ёсеф  Ёсеф Масапуст 1 — — 1
55 Сівары, Амар  Амар Сівары 1 — — 1
56 Мэцьюз, Стэнлі  Стэнлі Мэцьюз 1 — — 1
57 Эрнандэс, Радрыга  Радрыга Эрнандэс 1 — — 1
58 Холан, Эрлінг  Эрлінг Холан — 1 — 1
59 Манэ, Садзіё  Садзіё Манэ — 1 — 1
60 Левандоўскі, Роберт  Роберт Левандоўскі — 1 — 1
61 Дэйк, Вірджыл ван  Вірджыл ван Дэйк — 1 — 1
62 Буфон, Джанлуіджы  Джанлуіджы Буфон — 1 — 1
63 Лэмпард, Фрэнк  Фрэнк Лэмпард — 1 — 1
64 Дэку  Дэку — 1 — 1
65 Карлус, Раберту  Раберту Карлус — 1 — 1
66 Рауль  Рауль — 1 — 1
67 Бекхэм, Дэвід  Дэвід Бекхэм — 1 — 1
68 Шукер, Давар  Давар Шукер — 1 — 1
69 Міятавіч, Прэдраг  Прэдраг Міятавіч — 1 — 1
70 Клінсман, Юрген  Юрген Клінсман — 1 — 1
71 Савічавіч, Дэян  Дэян Савічавіч — 1 — 1
72 Панчаў, Дарка  Дарка Панчаў — 1 — 1
73 Скілачы, Сальваторэ  Сальваторэ Скілачы — 1 — 1
74 Барэзі, Франка  Франка Барэзі — 1 — 1
75 Футры, Паўлу  Паўлу Футры — 1 — 1
76 Лінекер, Гары  Гары Лінекер — 1 — 1
77 Цігана, Жан  Жан Цігана — 1 — 1
78 Далгліш, Кені  Кені Далгліш — 1 — 1
79 Жырэс, Ален  Ален Жырэс — 1 — 1
80 Брайтнер, Паўль  Паўль Брайтнер — 1 — 1
81 Кранкль, Ганс  Ганс Кранкль — 1 — 1
82 Дзоф, Дзіна  Дзіна Дзоф — 1 — 1
83 Нетцэр, Гюнтэр  Гюнтэр Нетцэр — 1 — 1
84 Мацола, Сандра  Сандра Мацола — 1 — 1
85 Мур, Бобі  Бобі Мур — 1 — 1
86 Факеці, Джачынта  Джачынта Факеці — 1 — 1
87 Пушкаш, Ферэнц  Ферэнц Пушкаш — 1 — 1
88 Ран, Гельмут  Гельмут Ран — 1 — 1
89 Райт, Білі  Білі Райт — 1 — 1
90 Жуніяр, Вінісіус  Вінісіус Жуніяр — 1 — 1
91 Мбапэ, Кіліян  Кіліян Мбапэ — — 1 1
92 Бройнэ, Кевін дэ  Кевін дэ Бройнэ — — 1 1
93 Жаржынью  Жаржынью — — 1 1
94 Неймар  Неймар — — 1 1
95 Хаві,    Хаві — — 1 1
96 Торэс, Фернанда  Фернанда Торэс — — 1 1
97 Джэрард, Стывен  Стывен Джэрард — — 1 1
98 Шырэр, Алан  Алан Шырэр — — 1 1
99 Літманен, Яры  Яры Літманен — — 1 1
100 Кантана, Эрык  Эрык Кантана — — 1 1
101 Брэмэ, Андрэас  Андрэас Брэмэ — — 1 1
102 Бонек, Збігнеў  Збігнеў Бонек — — 1 1
103 Крол, Руд  Руд Крол — — 1 1
104 Віктар, Іва  Іва Віктар — — 1 1
105 Дэйна, Казімеж  Казімеж Дэйна — — 1 1
106 Джаіч, Драган  Драган Джаіч — — 1 1
107 Джонстан, Джымі  Джымі Джонстан — — 1 1
108 Амансіа  Амансіа — — 1 1
109 Грыўз, Джымі  Джымі Грыўз — — 1 1
110 Шнелінгер, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Шнелінгер — — 1 1
111 Гэйнс, Джоні  Джоні Гэйнс — — 1 1
112 Зеелер, Уве  Уве Зеелер — — 1 1
113 Чарлз, Джон  Джон Чарлз — — 1 1
114 Фантэн, Жуст  Жуст Фантэн — — 1 1
115 Эдвардс, Дункан  Дункан Эдвардс — — 1 1
116 Белінгем, Джуд  Джуд Белінгем — — 1 1

Статыстыка паводле краін

правіць
Краіна
Першыя месцы
Другія месцы
Трэція месцы
Усяго
КП
  Германія 7 (1970, 1972, 1976, 1980, 1981, 1990, 1996) 10 (1958, 1972 (2), 1974, 1975, 1979, 1980, 1981, 1991, 1995) 10 (1960, 1962, 1966, 1969, 1973, 1981, 1985, 1990, 2001, 2002) 27 14
  Францыя 7 (1958, 1983, 1984, 1985, 1991, 1998, 2022) 5 (1959, 1982, 1984, 2000, 2003) 11 (1956, 1957, 1958, 1977, 1980, 1993, 1997, 2006, 2016, 2018, 2023) 23 12
  Нідэрланды 7 (1971, 1973, 1974, 1987, 1988, 1989, 1992) 4 (1976, 1988, 1993, 2019) 6 (1975, 1978, 1979, 1988, 1989, 1992) 18 8
  Італія 5 (1961, 1969, 1982, 1993, 2006) 9 (1963, 1965, 1969, 1971, 1973, 1989, 1990, 1994, 2006) 4 (1970, 1994, 2003, 2021) 18 14
  Англія 5 (1956, 1966, 1978, 1979, 2001) 8 (1957, 1967, 1968, 1970, 1977, 1986, 1999, 2005) 6 (1957, 1961, 1963, 1996, 2005, 2024) 19 15
  Партугалія 5 (1965, 2000, 2008, 2016, 2017) 7 (1962, 1966, 1987, 2004, 2007, 2009, 2018) 1 (2019) 13 5
  Аргенціна 4 (2009, 2019, 2021, 2023) 3 (2008, 2016, 2017) 1 (2007) 8 1
  Бразілія 5 (1997, 1999, 2002, 2005, 2007) 3 (1996, 2002, 2024) 3 (1998, 2004, 2017) 11 7
  Іспанія 4 (1957, 1959, 1960, 2024) 4 (1956, 1961, 1964, 2001) 6 (1964, 1965, 1986, 1987, 2008, 2009) 14 8
  СССР 3 (1963, 1975, 1986) 0 0 3 3
  Чэхія 2 (1962, 2003) 0 1 (1976) 3 3
  Данія 1 (1977) 1 (1985) 2 (1983, 1984) 4 2
  Шатландыя 1 (1964) 1 (1983) 1 (1967) 3 3
  Харватыя 1 (2018) 1 (1998) 0 2 2
  Балгарыя 1 (1994) 1 (1992) 0 2 1
  Венгрыя 1 (1967) 1 (1960) 0 2 2
  Украіна 1 (2004) 0 2 (1999, 2000) 3 1
  Паўночная Ірландыя 1 (1968) 0 1 (1971) 2 1
  Ліберыя 1 (1995) 0 0 1 1
  Югаславія 0 2 (1991 (2)) 1 (1968) 3 3
  Польшча 0 1 (2021) 2 (1974, 1982) 3 3
  Нарвегія 0 1 (2023) 0 1 1
  Сенегал 0 1 (2022) 0 1 1
  Сербія і Чарнагорыя 0 1 (1997) 0 1 1
  Аўстрыя 0 1 (1978) 0 1 1
  Бельгія 0 0 1 (2022) 1 1
  Фінляндыя 0 0 1 (1995) 1 1
  Уэльс 0 0 1 (1959) 1 1

Статыстыка паводле клубаў

правіць
Клуб
Першыя месцы
Другія месцы
Трэція месцы
Усяго
  Рэал Мадрыд 10 (1957, 1958, 1959, 2000, 2002, 2006, 2016, 2017, 2018, 2022) 9 (1956, 1959, 1960, 1997, 1998, 2001, 2002, 2009, 2024) 6 (1956, 1957, 1964, 1986, 1987, 2024) 25
  Барселона 8 (1960, 1973, 1974, 1994, 1999, 2005, 2009, 2019) 9 (1978, 1980, 1986, 1992, 1996, 2004, 2008, 2016, 2017) 6 (1975, 1981, 1985, 2004, 2007, 2009) 23
  Ювентус 8 (1961, 1982, 1983, 1984, 1985, 1993, 1998, 2003) 6 (1973, 1990, 1994, 2000, 2006, 2018) 4 (1959, 1982, 1997, 2019) 18
  Мілан 8 (1969, 1987, 1988, 1989, 1992, 1995, 2004, 2007) 3 (1963, 1988, 1989) 6 (1988, 1989, 1994, 1999, 2000, 2003) 17
  Баварыя Мюнхен 5 (1970, 1972, 1976, 1980, 1981) 7 (1972, 1974, 1975, 1979, 1981, 1995, 2021) 5 (1966, 1969, 1973, 2001, 2002) 17
  Манчэстэр Юнайтэд 4 (1964, 1966, 1968, 2008) 4 (1967, 1968, 1999, 2007) 3 (1957, 1971, 1993) 11
  Інтэрнацыянале 2 (1990, 1997) 6 (1961, 1964, 1965, 1971, 1991, 1993) 3 (1965, 1990, 1998) 11
  Гамбург 2 (1978, 1979) 1 (1977) 1 (1960) 4
  Дынама Кіеў 2 (1975, 1986) 0 0 2
  Ліверпул 1 (2001) 3 (1983, 2019, 2022) 2 (2005, 2008) 6
  Бенфіка 1 (1965) 2 (1962, 1966) 0 3
  Манчэстэр Сіці 1 (2024) 1 (2023) 1 (2022) 3
  Барусія Мёнхенгладбах 1 (1977) 1 (1972) 0 2
  Аякс 1 (1971) 0 3 (1979, 1992, 1995) 4
  Пары Сен-Жэрмен 1 (2021) 0 2 (2017, 2023) 3
  Дукла Прага 1 (1962) 0 1 (1976) 2
  Інтэр Маямі 1 (2023) 0 0 1
  Барусія Дортмунд 1 (1996) 0 0 1
  Марсель 1 (1991) 0 0 1
  Ферэнцвараш 1 (1967) 0 0 1
  Дынама Масква 1 (1963) 0 0 1
  Блэкпул 1 (1956) 0 0 1
  Црвена Звезда 0 2 (1991 (2)) 1 (1968) 3
  Бардо 0 2 (1982, 1984) 0 2
  Атлетыка Мадрыд 0 1 (1987) 2 (2016, 2018) 3
  Чэлсі 0 1 (2005) 1 (2021) 2
  Арсенал Лондан 0 1 (2003) 1 (2006) 2
  Верона 0 1 (1985) 1 (1984) 2
  Андэрлехт 0 1 (1976) 1 (1978) 2
  Кальяры 0 1 (1969) 1 (1970) 2
  Вест Хэм Юнайтэд 0 1 (1970) 0 1
  Рот-Вайс Эсэн 0 1 (1958) 0 1
  Вулверхэмптан Уондэрэрс 0 1 (1957) 0 1
  Ньюкасл Юнайтэд 0 0 1 (1996) 1
  Вайле 0 0 1 (1983) 1
  Сент-Эцьен 0 0 1 (1980) 1
  Нансі 0 0 1 (1977) 1
  Легія Варшава 0 0 1 (1974) 1
  Сэлтык 0 0 1 (1967) 1
  Тотэнхэм Хотспур 0 0 1 (1963) 1
  Кёльн 0 0 1 (1962) 1
  Фулхэм 0 0 1 (1961) 1
  Стад дэ Рэймс 0 0 1 (1958) 1

Статыстыка паводле чэмпіянатаў

правіць

Табліца дэманструе тыя чэмпіянаты, у якіх зараз гуляюць клубы ўладальнікаў «Залатых мячоў». У некаторых выпадках чэмпіянат, у якім клуб гуляе сёння, адрозніваецца ад чэмпіянату, у якім клуб гуляў у тым годзе, калі футбаліст атрымаў узнагароду. Напрыклад, у 1962 годзе, калі Ёсеф Масапуст атрымаў «Залаты мяч», яго каманда, «Дукла», гуляла ў Першай лізе Чэхаславакіі, а зараз — у Першай лізе Чэхіі.

Чэмпіянат
Першыя месцы
Другія месцы
Трэція месцы
Усяго
  Ла Ліга 18 (1957, 1958, 1959, 1960, 1973, 1974, 1994, 1999, 2000, 2002, 2005, 2006, 2009, 2016, 2017, 2018, 2019, 2022) 19 (1956, 1959, 1960, 1978, 1980, 1986, 1987, 1992, 1996, 1997, 1998, 2001, 2002, 2004, 2008, 2009, 2016, 2017, 2024) 14 (1956, 1957, 1964, 1975, 1981, 1985, 1986, 1987, 2004, 2007, 2009, 2016, 2018, 2024) 51
  Серыя A 18 (1961, 1969, 1982, 1983, 1984, 1985, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1993, 1995, 1997, 1998, 2003, 2004, 2007) 17 (1961, 1963, 1964, 1965, 1969, 1971, 1973, 1985, 1988, 1989, 1990, 1991, 1993, 1994, 2000, 2006, 2018) 15 (1959, 1965, 1970, 1982, 1984, 1988, 1989, 1990, 1994, 1997, 1998, 1999, 2000, 2003, 2019) 50
  Бундэсліга 9 (1970, 1972, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1996) 10 (1958, 1972 (2), 1974, 1975, 1977, 1979, 1981, 1995, 2021) 7 (1960, 1962, 1966, 1969, 1973, 2001, 2002) 26
  Прэм’ер-ліга 7 (1956, 1964, 1966, 1968, 2001, 2008, 2024) 12 (1957, 1967, 1968, 1970, 1983, 1999, 2003, 2005, 2007, 2019, 2022, 2023) 11 (1957, 1961, 1963, 1971, 1993, 1996, 2005, 2006, 2008, 2021, 2022) 30
  Ліга 1 2 (1991, 2021) 2 (1982, 1984) 5 (1958, 1977, 1980, 2017, 2023) 9
  Прэм’ер-ліга 2 (1975, 1986) 0 0 2
  Прымейра-ліга 1 (1965) 2 (1962, 1966) 0 3
  Эрэдывізі 1 (1971) 0 3 (1979, 1992, 1995) 4
  Першая ліга 1 (1962) 0 1 (1976) 2
  MLS 1 (2023) 0 0 1
  Нацыянальны чэмпіянат I 1 (1967) 0 0 1
  Прэм’ер-ліга 1 (1963) 0 0 1
  Суперліга 0 2 (1991 (2)) 1 (1968) 3
  Про Ліга 0 1 (1976) 1 (1978) 2
  Экстракляса 0 0 1 (1974) 1
  Прэм’ер-Ліга 0 0 1 (1967) 1
  Суперліга 0 0 1 (1983) 1

Рэкорды

правіць
 
Карл-Хайнц Руменігэ (1980, 1981)
 
Раналду (1997, 2002)

Шматразовыя пераможцы

правіць
Футбаліст КП Гады
Месі, Ліянель  Ліянель Месі 4 2009, 2019, 2021, 2023
Кройф, Ёхан  Ёхан Кройф 3 1971, 1973, 1974
Плаціні, Мішэль  Мішэль Плаціні 3 1983, 1984, 1985
Бастэн, Марка ван  Марка ван Бастэн 3 1988, 1989, 1992
Раналду, Крыштыяну  Крыштыяну Раналду 3 2008, 2016, 2017
Ды Стэфана, Альфрэда    Альфрэда Ды Стэфана 2 1957, 1959
Бекенбаўэр, Франц  Франц Бекенбаўэр 2 1972, 1976
Кіган, Кевін  Кевін Кіган 2 1978, 1979
Руменігэ, Карл-Хайнц  Карл-Хайнц Руменігэ 2 1980, 1981
Раналду,    Раналду 2 1997, 2002

Найбольшая колькасць галасоў

правіць
Год
Футбаліст
Клуб
Атрыманыя галасы
Максімальная колькасць
Працэнт
2009   Ліянель Месі   Барселона 473 480 98,54
1984   Мішэль Плаціні   Ювентус 128 130 98,46
2022   Карым Бензема   Рэал Мадрыд 549 558 98,39
1985   Мішэль Плаціні   Ювентус 127 130 97,69
1980   Карл-Хайнц Руменігэ   Інтэрнацыянале 122 125 97,60

Найменшая колькасць галасоў

правіць
Год
Футбаліст
Клуб
Атрыманыя галасы
Максімальная колькасць
Працэнт
1961   Амар Сівары   Ювентус 46 95 48,42
1968   Джордж Бест   Манчэстэр Юнайтэд 61 125 48,80
1996   Маціяс Замер   Барусія Дортмунд 144 255 56,47
1967   Фларыян Альберт   Ферэнцвараш 68 120 56,67
1960   Луіс Суарэс   Барселона 54 95 56,84

Самыя маладыя пераможцы

правіць
Месца
Футбаліст
Узрост
1   Раналду 21 год і 3 месяцы
2   Майкл Оўэн 21 год і 11 месяцаў
3   Ліянель Месі 22 гады і 5 месяцаў
4   Джордж Бест 22 гады і 6 месяцаў
5   Алег Блахін 23 гады і 1 месяц

«Супер Залаты мяч»

правіць

Спецыяльны «Залаты мяч» быў уручаны ў снежні 1989 года Альфрэду Ды Стэфану, атрымаўшы назву «Супер Залаты мяч» (фр.: Super Ballon d’Or). Ды Стэфана атрымаў яго паводле галасавання, у якім ён абышоў Ёхана Кройфа і Мішэля Плаціні[21].

Футбаліст стагоддзя

правіць

У 1999 годзе «France Football» прапанаваў былым пераможцам «Залатога мяча» абраць «Футбаліста стагоддзя»[22]. Бразілец Пеле атрымаў найбольшую колькасць галасоў: яго прызналі найвялікшым гульцом усіх часоў 17 прагаласаваўшых. Сярод 34-х уладальнікаў «Залатых мячоў» (з 1956 па 1999 год) у галасаванні прымалі ўдзел 30. Стэнлі Мэцьюз, Амар Сівары і Джордж Бест адмовіліся галасаваць, а Леў Яшын памёр ад раку страўніка за дзевяць гадоў да гэтага. Кожны з 30 удзельнікаў галасавання абіраў па 5 найлепшых футбалістаў. Першыя месцы атрымлівалі па 5 ачкоў, другія месцы — па 4, трэція — па 3, чацвёртыя — па 2 і пятыя — па 1. Альфрэда Ды Стэфана абраў толькі першае месца, Мішэль Плаціні — толькі першае і другое месцы, а Джордж Веа абраў два пятыя месцы (даўшы па ½ ачка кожнаму з іх).

Футбаліст Нацыянальнасць Ачкі Першае месца Другое месца Трэцяе месца Чацвёртае месца Пятае месца
1 Пеле   Бразілія 122 17 5 4 2 1
2 Дыега Марадона   Аргенціна 65 3 6 5 5 1
3 Ёхан Кройф   Нідэрланды 62 1 4 7 9 2
4 Альфрэда Ды Стэфана   Аргенціна /   Калумбія /   Іспанія 44 4 3 3 1 1
5 Мішэль Плаціні   Францыя 40 1 5 1 3 6

Заўвагі

правіць
  1. ↑ Нарадзіўшыся ў Аргенціне, Альфрэда Ды Стэфана прыняў іспанскае грамадзянства ў 1956 годзе і стаў гуляць за нацыянальную зборную Іспаніі.
  2. ↑ Нарадзіўшыся ў Аргенціне, Амар Сівары прыняў італьянскае грамадзянства ў 1961 годзе і стаў гуляць за нацыянальную зборную Італіі.
  3. ↑ Ёхан Кройф перайшоў у «Барселону» з «Аякса» ў 1973 годзе.
  4. ↑ Кевін Кіган перайшоў у «Гамбург» з «Ліверпула» ў 1977 годзе.
  5. ↑ Гары Лінекер перайшоў у «Барселону» з «Эвертана» ў 1986 годзе.
  6. ↑ Руд Гуліт перайшоў у «Мілан» з ПСВ у 1987 годзе.
  7. ↑ Паўлу Футры перайшоў у «Атлетыка» з «Порту» ў 1987 годзе.
  8. ↑ Франк Райкард перайшоў у «Мілан» з «Рэала Сарагосы» ў 1988 годзе.
  9. ↑ Джордж Веа перайшоў у «Мілан» з «Пары Сен-Жэрмен» у 1995 годзе.
  10. ↑ Раналду перайшоў у «Барселону» з ПСВ у 1996 годзе.
  11. ↑ Раналду перайшоў у «Інтэрнацыянале» з «Барселоны» ў 1997 годзе.
  12. ↑ Луіш Фігу перайшоў у «Рэал Мадрыд» з «Барселоны» ў 2000 годзе.
  13. ↑ Раналду перайшоў у «Рэал Мадрыд» з «Інтэрнацыянале» ў 2002 годзе.
  14. ↑ Дэку перайшоў у «Барселону» з «Порту» ў 2004 годзе.
  15. ↑ Фабіа Канавара перайшоў у «Рэал Мадрыд» з «Ювентуса» ў 2006 годзе.
  16. ↑ Крыштыяну Раналду перайшоў у «Рэал Мадрыд» з «Манчэстэр Юнайтэд» у 2009 годзе.
  17. ↑ Неймар перайшоў у «Пары Сен-Жэрмен» з «Барселоны» ў 2017 годзе.
  18. ↑ Крыштыяну Раналду перайшоў у «Ювентус» з «Рэала Мадрыд» у 2018 годзе.
  19. ↑ Ліянель Месі перайшоў у «Пары Сен-Жэрмен» з «Барселоны» ў 2021 годзе.
  20. ↑ Ліянель Месі перайшоў у «Інтэр Маямі» з «Пары Сен-Жэрмен» ў 2023 годзе.

Крыніцы

правіць
  1. ↑ а б "Ronaldo joins legendary list". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 1 снежня 2008. Праверана 4 снежня 2008.
  2. ↑ "Matthews wins first Golden Ball". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 1 снежня 2008. Праверана 4 снежня 2008.
  3. ↑ а б "The 1990s Ballon d'Or winners". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 1 снежня 2008. Праверана 4 снежня 2008.
  4. ↑ "Kaka wins 2007 award". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 1 снежня 2008. Праверана 4 снежня 2008.
  5. ↑ Rankings by Wins. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (9 кастрычніка 2008). Праверана 4 снежня 2008.
  6. ↑ "Messi obtiene el Balón de oro 2009". El Economista(ісп.). 1 снежня 2009. Архівавана з арыгінала 3 снежня 2009. Праверана 1 снежня 2009.
  7. ↑ https://www.cambridge.org/core/journals/perspectives-on-politics/article/abs/messi-ronaldo-and-the-politics-of-celebrity-elections-voting-for-the-best-soccer-player-in-the-world/36CB5CB44D4C06866305408163A49290
  8. ↑ https://www.sportbible.com/football/ballon-dor-votes-lionel-messi-cristiano-ronaldo-665271-20230302
  9. ↑ The FIFA Ballon d’Or is born(недаступная спасылка). FIFA.com. Fédération Internationale de Football Association (5 ліпеня 2010). Архівавана з першакрыніцы 14 верасня 2014. Праверана 4 снежня 2012.
  10. ↑ How the award came about. UEFA.com. Union of European Football Associations (9 жніўня 2011). Праверана 6 лістапада 2011.
  11. ↑ Bellwood, Tom. The best footballers to have never played in the World Cup. Daily Mail (4 снежня 2009). Праверана 16 чэрвеня 2011.
  12. ↑ Juve legend Sívori dies. uefa.com. Union of European Football Associations (18 лютага 2005). Праверана 16 лютага 2011.
  13. ↑ "The history of the world transfer record". BBC News. 1 мая 2014
  14. ↑ "Sexy football to sexy golf, Gullit shows his class". The Scotsman. Johnston Press Digital Publishing. 4 кастрычніка 2008. Праверана 6 снежня 2008.
  15. ↑ Harris, Nick (7 снежня 2004). "George Weah: favourite to win biggest battle – leading his country off the field". The Independent. Associated Press. Праверана 6 снежня 2008.
  16. ↑ Fast facts on Ronaldo(недаступная спасылка). Sports Illustrated. Reuters (31 жніўня 2002). Архівавана з першакрыніцы 4 верасня 2002. Праверана 6 снежня 2008.
  17. ↑ Nash, Elizabeth (25 ліпеня 2000). "Figo defects to Real Madrid for record £37.2m". The Independent. Associated Press. Праверана 6 снежня 2008.
  18. ↑ Real ropes Ronaldo(недаступная спасылка). Sports Illustrated. Associated Press (31 жніўня 2002). Архівавана з першакрыніцы 5 снежня 2008. Праверана 6 снежня 2008.
  19. ↑ "Real sign Cannavaro and Emerson". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 19 ліпеня 2006. Праверана 6 снежня 2008.
  20. ↑ "Man Utd accept £80m Ronaldo bid". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 11 чэрвеня 2009. Праверана 11 чэрвеня 2009.
  21. ↑ http://www.goal.com/es/news/27/liga-de-espa%C3%B1a/2011/12/24/2816156/real-madrid-21-a%C3%B1os-del-%C3%BAnico-s%C3%BAper-bal%C3%B3n-de-oro-de-la
  22. ↑ http://www.rsssf.com/miscellaneous/best-x-players-of-y.html#ff-poc

Спасылкі

правіць
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Залаты_мяч&oldid=4873368"