Спіс дзяржаў і залежных тэрыторый Еўропы
Еўропа геаграфічна абмежавана Арктыкай і Атлантычным акіянам, Міжземным і Чорным морамі, гарамі Каўказ і Урал. Па гістарычных і культурных прычынах геапалітычныя межы на кантыненце значна шырэйшыя і ахопліваюць вобласці Азіі (Расія, Турцыя, Кіпр, Каўказ), Афрыкі (іспанскія валоданні), Арктыкі (уладанні Расіі і Нарвегіі) і Паўночнай Амерыкі (уладанні Даніі).
Еўропа палітычна падзелена на каля 50 незалежных краін, 6 непрызнаных краін і шэраг тэрыторый з асаблівым статусам. Па форме дзяржаўнага ладу на кантыненце ёсць 5 федэрацый і адна канфедэрацыя, у адпаведнасці з формай праўлення — 38 рэспублік і 12 манархій.
Усе краіны на кантыненце з’яўляюцца членамі Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе, Арганізацыі Аб’яднаных Нацый (за выключэннем Ватыкана), Савета Еўропы (за выключэннем Беларусі). 27 членаў Еўрапейскага Саюза, 8 краін з’яўляюцца афіцыйнымі кандыдатамі на членства ў ЕС.
Незалежныя дзяржавы
правіцьКраіны Еўропы, якія маюць арганізаваны ўрад і якія валодаюць унутраным і знешнім суверэнітэтам.
Назва | Афіцыйная назва | Плошча | Насельніцтва | Сталіца | Дзяржаўны лад | Членства ў ЕС |
---|---|---|---|---|---|---|
Аўстрыя | Рэспубліка Аўстрыя | 83 858 км² | 8 308 906 | Вена | Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя | член ЕС |
Албанія | Рэспубліка Албанія | 28 748 км² | 3 600 523 | Тырана | Парламенцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Андора | Княства Андора | 468 км² | 69 150 | Андора-ла-Велья | Парламенцкае княства | - |
Арменія[1] | Рэспубліка Арменія | 29 800 км² | 3 231 900 | Ерэван | Парламенцкая рэспубліка | - |
Азербайджан | Рэспубліка Азербайджан | 86 600 км² | 9 165 000 | Баку | Прэзідэнцкая рэспубліка | - |
Беларусь | Рэспубліка Беларусь | 207 600 км² | 9 200 617 | Мінск | Прэзідэнцкая рэспубліка | - |
Бельгія | Каралеўства Бельгія | 30 528 км² | 10 511 352 | Брусель | Канстытуцыйная манархія, федэрацыя | член ЕС |
Боснія і Герцагавіна | Боснія і Герцагавіна | 51 129 км² | 3 981 239 | Сараева | Федэральная рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Балгарыя | Рэспубліка Балгарыя | 110 990 км² | 7 640 290 | Сафія | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Ватыкан[2] | Горад-дзяржава Ватыкан | 0,44 км² | 821 | - | Абсалютная тэакратычная манархія | - |
Вялікабрытанія[3] | Злучанае каралеўства Вялікабрытанія і Паўночная Ірландыя | 244 101 км² | 60 441 457 | Лондан | Канстытуцыйная монархия | - |
Германія | Федэратыўная рэспубліка Германія | 357 021 км² | 82 314 900 | Берлін | Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя | член ЕС |
Грузія | Грузія | 69 700 км² | 4 730 841 | Тбілісі | Парламенцкая рэспубліка | - |
Грэцыя[4] | Грэчаская рэспубліка | 131 990 км² | 11 216 708 | Афіны | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Данія [5] | Каралеўства Данія | 43 094 км² | 5 451 826 | Капенгаген | Канстытуцыйная манархія | член ЕС |
Эстонія | Рэспубліка Эстонія | 45 226 км² | 1 342 409 | Талін | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Ірландыя | Ірландыя | 70 273 км² | 4 239 848 | Дублін | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Ісландыя | Рэспубліка Ісландыя | 103 125 км² | 290 570 | Рэйк’явік | Парламенцкая рэспубліка | - |
Іспанія | Каралеўства Іспанія | 504 782 км² | 45 200 737 | Мадрыд | Канстытуцыйная манархія | член ЕС |
Італія | Італьянская рэспубліка | 301 338 км² | 59 131 287 | Рым | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Казахстан[6] | Рэспубліка Казахстан | 2 724 900 км² | 16 402 861 | Астана | Прэзідэнцкая рэспубліка | - |
Кіпр[7] | Рэспубліка Кіпр | 9 251 км² | 788 457 | Нікасія | Прэзідэнцкая рэспубліка | член ЕС |
Латвія | Рэспубліка Латвія | 64 589 км² | 2 286 700 | Рыга | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Літва | Рэспубліка Літва | 65 200 км² | 3 575 439 | Вільнюс | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Ліхтэнштэйн | Княства Ліхтенштэйн | 160 км² | 33 717 | Вадуц | Канстытуцыйная манархія | - |
Люксембург | Вялікае герцагства Люксембург | 2 586 км² | 480 222 | Люксембург | Канстытуцыйная манархія | член ЕС |
Паўночная Македонія | Рэспубліка Паўночная Македонія | 25 713 км² | 2 038 514 | Скоп’е | Парламенцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Мальта | Рэспубліка Мальта | 316 км² | 405 577 | Валета | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Малдова | Рэспубліка Малдова | 33 843 км² | 4 455 421 | Кішынёў | Паўпрэзідэнцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Манака | Княства Манака | 1,95 км² | 32 409 | Манака | Канстытуцыйная манархія | - |
Нідэрланды | Каралеўства Нідэрланды | 41 528 км² | 16 570 613 | Амстэрдам | Канстытуцыйная манархія | член ЕС |
Нарвегія | Каралеўства Нарвегія | 385 155 км² | 4 721 600 | Осла | Канстытуцыйная манархія | - |
Польшча | Рэспубліка Польшча | 312 679 км² | 38 518 241 | Варшава | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Партугалія | Партугальская Рэспубліка | 92 345 км² | 10 642 836 | Лісабон | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Румынія | Румынія | 238 391 км² | 22 276 056 | Бухарэст | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Расія[8] | Расійская Федэрацыя | 17 075 200 км² | 142 200 000 | Масква | Прэзідэнцкая рэспубліка, федэрацыя | - |
Сан-Марына | Рэспубліка Сан-Марына | 61,2 км² | 29 615 | Сан-Марына | Парламенцкая рэспубліка | - |
Славакія | Славацкая Рэспубліка | 49 036 км² | 5 447 502 | Братыслава | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Славенія | Рэспубліка Славенія | 20 273 км² | 2 009 245 | Любляна | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Сербія[9] | Рэспубліка Сербія | 88 361 км² | 7 498 001 | Бялград | Парламенцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Турцыя[10] | Рэспубліка Турцыя | 780 580 км² | 71 892 647 | Анкара | Парламенцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Украіна[11] | Украіна | 603 700 км² | 46 299 874 | Кіеў | Прэзідэнцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Венгрыя | Венгерская Рэспубліка | 93 030 км² | 10 064 000 | Будапешт | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Фінляндыя | Рэспубліка Фінляндыя | 338 145 км² | 5 289 128 | Хельсінкі | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Францыя | Французская Рэспубліка | 675 417 км² | 64 102 140 | Парыж | Паўпрэзідэнцкая Рэспубліка | член ЕС |
Харватыя | Рэспубліка Харватыя | 56 542 км² | 4 441 000 | Заграб | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Чарнагорыя | Рэспубліка Чарнагорыя | 13 812 км² | 684 736 | Падгорыца | Парламенцкая рэспубліка | кандыдат на членства ў ЕС |
Чэхія | Чэшская Рэспубліка | 78 866 км² | 10 306 709 | Прага | Парламенцкая рэспубліка | член ЕС |
Швецыя | Каралеўства Швецыя | 449 964 км² | 9 127 058 | Стакгольм | Канстытуцыйная манархія | член ЕС |
Швейцарыя | Швейцарская канфедэрацыя | 41 290 км² | 7 507 300 | Берн | Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя | - |
Непрызнаныя ці часткова прызнаныя дзяржавы
правіцьНазва | Афіцыйная назва | Плошча | Насельніцтва | Сталіца | Дзяржаўны лад | Фактычнае знаходжанне і палітычны статус |
---|---|---|---|---|---|---|
Абхазія | Рэспубліка Абхазія | 8 432 км² | 216 000 | Сухумі | Прэзідэнцкая рэспубліка | Суверэнітэт прызнан 4 краінамі, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Грузіі. |
Косава | Рэспубліка Косава | 10 887 км² | 1 900 000 | Прышціна | Парламенцкая рэспубліка | Суверэнітэт прызнаны 84 краінамі. Паводле іншых краін — аўтаномная тэрыторыя ў Сербіі ў кіраванні ААН. |
Мальтыйскі ордэн | Суверэнны Ваенны Ордэн Гаспітальераў Святога Іаана Іерусалімскага Родаса і Мальты | 0,06 км² | - | - | каталічны ордэн са спецыяльным статусам | Мае статус пастаяннага назіральніка пры ААН. Падтрымлівае рэгулярныя дыпламатычныя адносіны са 105 краінамі. |
Нагорна-Карабахская Рэспубліка[12] | Нагорна-Карабахская Рэспубліка | 4 988 км² | 146 600 | Сцепанакерт | Прэзідэнцкая рэспубліка | Непрызнаная дзяржава, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Азербайджана. Рэспубліка фактычна спыніла існаванне 28 верасня 2023 г.[13] |
Прыднястроўе | Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка | 4 163 км² | 533 500 | Ціраспаль | Прэзідэнцкая рэспубліка | Непрызнаная дзяржава, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Малдовы. |
Паўночны Кіпр[14] | Турэцкая Рэспубліка Паўночнага Кіпра | 3 355 км² | 264 172 | Нікасія | Прэзідэнцкая рэспубліка | Суверэнітэт прызнаны толькі Турцыяй, астатнія краіны лічаць яе часткай Кіпра. |
Паўднёвая Асеція | Рэспубліка Паўднёвая Асеція | 3 900 км² | 70 000 | Цхінвалі | Прэзідэнцкая рэспубліка | Суверэнітэт прызнан 4 краінамі, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Грузіі. |
Тэрыторыі з асаблівым статусам
правіцьСпіс залежных тэрыторый (з самакіраваннем або без яго), рэспублік і рэгіёнаў, якія маюць статус аўтаномій, і іншых абласцей з асаблівым статусам у геапалітычных межах Еўропы. Спіс не ўключае акругі Расіі, якія цалкам знаходзяцца ў Азіі. Не ўваходзяць федэральныя землі Аўстрыі, федэральныя землі Германіі і кантоны Швейцарыі, таму што яны не маюць статусу аўтаномій. У спіс не ўключаны аўтаномныя супольнасці і гараі Іспаніі, бо зараз усе раёны і два спецыяльныя гарады ў Іспаніі маюць аўтаномію і роўныя адзін аднаму, а гэта значыць, што Іспанія з’яўляецца дэ-факта федэрацыяй.
Назва | Афіцыйная назва | Плошча | Насельніцтва | Сталіца | Статус |
---|---|---|---|---|---|
Аджарыя | Аджарская Аўтаномная Рэспубліка | 2 900 км² | 392 432 | Батумі | Аўтаномія ў складзе Грузіі |
Адыгея | Адыгейская Рэспубліка | 7 600 км² | 447 109 | Майкоп | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Акратыры і Дэкелія | Акратыры і Дэкелія | 254 км² | 14 500 | - | Брытанскія ваенныя базы |
Англія | Англія | 130 395 км² | 49 138 831 | Лондан | Краіна ў складзе Вялікабрытаніі |
Афон | Манаская Рэспубліка Святая Гара | 335,64 км² | 2 262 | Кар'е | Тэрыторыя са спецыяльным статусам у Грэцыі |
Башкартастан | Рэспубліка Башкартастан | 92 600 км² | 410 433 | Уфа | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Вале-д’Аоста | Аўтаномны рэгіён Вале-д’Аоста | 3 262 км² | 119 548 | Аоста | Аўтаномія ў складзе Італіі |
Валонія | Валонская правінцыя | 16 844 км² | 3 395 942 | Намюр | Састаўны рэгіён Бельгіі |
Ваяводзіна | Аўтаномны край Ваяводзіна | 21 500 км² | 2 031 992 | Нові Сад | Аўтаномія ў складзе Сербіі |
Гагаузія | Аб’яднаная аўтаномная тэрыторыя Гагаузія | 1 832 км² | 155 700 | Камрат | Аўтаномія ў складзе Малдовы |
Гібралтар | Гібралтар | 6,8 км² | 28 875 | Гібралтар | Заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі |
Гернсі | Востраў Гернсі | 78 км² | 65 228 | Сент-Пітэр-Порт | Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны |
Дагестан | Рэспубліка Дагестан | 50 300 км² | 2 576 531 | Махачкала | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Джэрсі | Востраў Джэрсі | 116 км² | 89 300 | Сент-Хельер | Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны |
Інгушэція | Рэспубліка Інгушэція | 4 300 км² | 467 294 | Магас | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Кабардзіна-Балкарыя | Кабардзіна-Балкарская Рэспубліка | 12 500 км² | 901 494 | Нальчык | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Калмыкія | Рэспубліка Калмыкія | 76 100 км² | 292 410 | Эліста | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Карачаева-Чаркесія | Рэспубліка Карачаева-Чаркесія | 14 100 км² | 434 470 | Чаркеск | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Карэлія | Рэспубліка Карэлія | 172 400 км² | 703 080 | Петразаводск | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Комі | Рэспубліка Комі | 415 900 км² | 1 018 674 | Сыктыўкар | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Крым | Аўтаномная Рэспубліка Крым | 26 100 км² | 1 973 185 | Сімферопаль | Аўтаномная рэспубліка ў складзе Украіны |
Мадэйра | Востраў Мадэйра | 828 км² | 245 806 | Фуншал | Аўтаномія ў складзе Партугаліі |
Мэн | Востраў Мэн | 572 км² | 80 058 | Дуглас | Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны |
Марый Эл | Рэспубліка Марый Эл | 23 200 км² | 727 979 | Іашкар-Ала | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Мардовія | Рэспубліка Мардовія | 26 200 км² | 888 776 | Саранск | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Нахічаван | Нахічаванская Аўтаномная Рэспубліка | 5 500 км² | 382 059 | Нахічаван | Аўтаномія ў складзе Азербайджана |
Ненецкая аўтаномная акруга | Ненецкая аўтаномная акруга | 176 700 км² | 42 000 | Нар’ян-Мар | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Аландскія астравы | Аландскія астравы | 13 517 км² | 26 711 | Марыехамн | Аўтаномія ў складзе Фінляндыі |
Сардзінія | Аўтаномны рэгіён Сардзінія | 24 090 км² | 1 643 096 | Кальяры | Аўтаномія ў складзе Італіі |
Паўночная Ірландыя | Паўночная Ірландыя | 14 139 км² | 1 685 000 | Белфаст | Краіна ў складзе Вялікабрытаніі |
Паўночная Асеція | Рэспубліка Паўночная Асеція — Аланія | 8 000 км² | 710 275 | Уладзікаўказ | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Сіцылія | Аўтаномны рэгіён Сіцылія | 25 710 км² | 5 087 000 | Палерма | Аўтаномія ў складзе Італіі |
Рэспубліка Сербская | Рэспубліка Сербская | 25 053 км² | 1 479 634 | Баня-Лука | Састаўная частка Босніі і Герцагавіны |
Татарстан | Рэспубліка Татарстан | 68 000 км² | 3 779 265 | Казань | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Трэнціна-Альта-Адыджэ | Аўтаномны рэгіён Трэнціна-Альта-Адыджэ | 13 619 км² | 940 000 | Трэнта | Аўтаномія ў складзе Італіі |
Удмуртыя | Удмурцкая Рэспубліка | 42 100 км² | 1 616 200 | Іжэўск | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Уэльс | Уэльс | 20 779 км² | 2 903 085 | Кардыф | Краіна ў складзе Вялікабрытаніі |
Фарэрскія астравы | Фарэрскія астравы | 1 399 км² | 48 470 | Торсхаўн | Аўтаномія ў складзе Даніі |
Фрыулі-Венецыя-Джулія | Аўтаномны рэгіён Фрыулі-Венецыя-Джулія | 7 845 км² | 1 191 588 | Трыест | Аўтаномія ў складзе Італіі |
Федэрацыя Босніі і Герцагавіны | Федэрацыя Босніі і Герцагавіны | 26 110,5 км² | 3 064 413 | Сараева | Састаўная частка Босніі і Герцагавіны |
Фламандскі рэгіён | Фламандскі рэгіён | 13 522 км² | 6 016 024 | Брусель | Састаўны рэгіён Бельгіі |
Чачня | Чачэнская Рэспубліка | 19 300 км² | 1 104 300 | Грозны | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Чувашыя | Чувашская Рэспубліка | 18 340 км² | 1 299 306 | Чэбаксары | Суб’ект Расійскай Федэрацыі |
Шатландыя | Шатландыя | 78 772 км² | 5 062 011 | Эдынбург | Краіна ў складзе Вялікабрытаніі |
Шпіцберген | Шпіцберген | 61 020 км² | 2 321 | Лонгір | Спецыяльная тэрыторыя Нарвегіі |
Зноскі
- ↑ Арменія геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.
- ↑ Ватыкан не з’яўляецца членам ААН, але ён прызнаны суверэннай дзяржавай.
- ↑ Вялікабрытанія: без яе ўладанняў па-за Еўропай.
- ↑ Грэцыя: уключна з Рэспублікай Афон.
- ↑ Данія: без аўтаномнай тэрыторыі Фарэрскія астравы і Грэнландыі.
- ↑ 90 % тэрыторыі Казахстана знаходзіцца ў Азіі.
- ↑ Кіпр геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яго адносяць да еўрапейскіх краін.
- ↑ Расія геаграфічна знаходзіцца ў Азіі і Еўропе, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.
- ↑ Сербія: уключаючы Ваяводзіну і Косава.
- ↑ 97 % тэрыторыі Турцыі знаходзіцца ў Азіі.
- ↑ Украіна: уключаючы АРК.
- ↑ Нагорны Карабах геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але гістарычна і палітычна яго адносяць да еўрапейскіх краін.
- ↑ Nagorno-Karabakh Republic will cease to exist from Jan 1 2024 — Nagorno-Karabakh authorities (англ.)
- ↑ ТРПК геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.
Спасылкі
правіць- Афіцыйны сайт Еўрапейскага саюза (англ.) (даступны і на іншых мовах ЕС)
- Афіцыйны сайт Савета Еўропы (англ.)
- Афіцыйны сайт АБСЕ (англ.)