Партал:Беларусь

Навічкам · Супольнасць · Парталы · Узнагароды · Праекты · Запыты · Ацэньванне

Архітэктура · Астраномія · Беларусь · Біяграфіі · Біялогія · Гродна · Крыжовыя паходы · Мінск · Сербія · Снукер · Старажытная Грэцыя · Старажытны Рым · Філатэлія · Футбол

Беларусь

Беларусь — краіна ва Усходняй Еўропе, якая знаходзіцца на захадзе Усходне-Еўрапейскай раўніны. Мяжуе на паўночным захадзе з Літвой, на поўначы з Латвіяй, на паўночным усходзе і ўсходзе з Расіяй, на поўдні з Украінай, на захадзе з Польшчай (агульная даўжыня меж складае 2969 км). Працягласць з поўначы на поўдзень 560 км, з захаду на ўсход 650 км.

Населена беларусамі — народам са шматвекавой гісторыяй. Свой пачатак яна вядзе ад плямёнаў крывічоў, дрыгавічоў і радзімічаў ды традыцый Вялікага Княства Літоўскага.

больш інфармацыі пра Беларусь

Добры артыкул

Грамадзя́нская вайна́ ў Вялі́кім Кня́стве Літо́ўскім 1381—1384 гадо́ў — першы эпізод барацьбы за ўладу паміж стрыечнымі братамі: вялікім князем літоўскім Ягайлам і князем Вітаўтам. Вайна пачалася пасля падпісання Давыдзішкаўскага дагавора між Ягайлам і вялікім магістрам Тэўтонскага ордэна Вінрыхам фон Кніпродэ. Дагавор быў накіраваны супраць дзядзькі Ягайлы Кейстута, бацькі Вітаўта.

Кейстут хутка авалодаў уладай у Літве, аднак падчас мірных перагавораў яны з сынам былі запалонены і перавезеныя ў Крэўскі замак. Праз тыдзень Кейстут сканаў, Вітаўт жа здолеў збегчы, пасля чаго ён звярнуўся па падтрымку да тэўтонскіх рыцараў. Хоць уварванне ў Літву аб'яднаных войскаў Вітаўта і крыжакоў скончылася няўдачай, з дапамогай Ордэна Вітаўту ўдалося замацавацца ў Жамойці. Ягайлу была патрэбна ўнутраная стабільнасць перад пачаткам перагавораў з Вялікім Княствам Маскоўскім і Каралеўствам Польскім з нагоды хрышчэння Літвы, і ён пайшоў на падпісанне перамір'я з Вітаўтам.

Вайна не вырашыла супярэчнасцей, наступны этап дынастычнай барацьбы прыйшоўся на 1389—1392 гады і завяршыўся падпісаннем Востраўскага пагаднення. Ягайла прызнаў Вітаўта вялікім князем літоўскім, а той, у сваю чаргу, прызнаў Ягайлу вярхоўным сюзерэнам Літвы.

Чытаць цалкам

Геаграфія Беларусі

Беларусь займае заходнюю ўскраіну Усходне-Еўрапейскай раўніны. Сярэдняя вышыня тэрыторыі складае 160 м над узроўнем мора. Абсалютныя вышыні розняцца ад 80 м (урэз вады р. Нёман каля мяжы з Літвой) да 345 м (г. Дзяржынская на паўднёвым захадзе Мінскага ўзвышша). Каля ¾ тэрыторыі Беларусі займаюць нізіны і раўніны з абсалютнымі вышынямі да 200 м. Тэрыторыя рэспублікі багатая на балоты, найбольшая колькасьць якіх знаходзіцца на Палессе.

Адміністрацыйны падзел

Мінская

Гомельская

Расія

Польшча

Мінск

Гродзенская

Брэсцкая

Літва

Магілёўская

Віцебская

Латвія

Украіна

Спіс гарадоў Беларусі

Ашмяны · Баранавічы · Бабруйск · Барысаў · Брэст · Віцебск · Орша · Драгічын · Горадня · Гомель · Камянец · Кобрын · Ліда · Магілёў · Мазыр · Маладзечна · Мінск · Мір · Навагрудак · Наваполацк · Нясвіж · Пінск · Пружаны · Салігорск · Слонім · Слуцк · Шчучын

Рэкі Беларусі

Бярэзіна · Вялля · Гарынь · Дзвіна · Дняпро · Заходні Буг · Марыха · Мерачанка · Нёман · Няміга · Прыпяць · Пціч · Стыр · Свіслач · Шчара · Ясельда

Азёры Беларусі

Асвейскае · Выганашчанскае · Доўгае · Дрывяты · Лукомскае · Мядзел · Нарач · Рычы · Снуды · Струста · Свір · Свіцязь · Чырвонае

Геаграфічныя аб’екты

Белавежская пушча · Брыцалавіцкая пушча · Бярэзінскі біясферны запаведнік · Палессе · гара Святая (Дзяржынская) · Усходне-Еўрапейская раўніна · Загароддзе · Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік

Флора й фаўна

Зубры · Спіс птушак Беларусі

Біяграфіі

Ефрасі́ння По́лацкая, таксама сустракаецца форма Еўфрасі́ння, хроснае імя Еўпра́ксія (Параске́ва), свецкае імя Прадсла́ва (магч. 5 студзеня 1104Наогул, дапушчальным інтэрвалам лічыцца перыяд 1101—1105. Дата 1104 прапанаваная ў манаграфіі Мельнікава. Традыцыйная раней дата 1120 з'яўляецца цалкам неверагоднай, а варыянт 1110 таксама здаецца малаімаверным. Згодна з найбольш верагодным бацькавым валоданнем, якім не быў Полацк. У розных крыніцах дзень смерці падаецца як 23 (традыцыйны ў царкве, дзень шанавання), 24 і 25 мая, і нават безумоўна памылковая дата 11 снежня. Думка пра 1167 як год смерці прапаноўваецца ў манаграфіі А. А. Мельнікава, але лічыцца неабгрунтаванай, напрыклад, В. А. Чамярыцкім у яго каментарыі (раней існавала меркаванне пра год смерці 1173, аднак цяпер гэтая дата лічыцца малаімавернай, Іерусалім) — манахіня і ігумення праваслаўнага манастыра, асветніца. Стала першай жанчынай, кананізаванай Рускай праваслаўнай царквой у 1547 годзе, а пасля прылічанай да святых (1893).

Дачка малодшага сына князя Усяслава Брачыславіча Святаслава-Георгія і верагодна Сафіі, дачкі Уладзіміра Манамаха. Пасля дасягнення паўналецця (12 гадоў), адмовілася ад дынастычнага шлюбу і пайшла ў манастыр. Пасля пасялілася ў келлі Полацкага Сафійскага сабора, дзе ў храмавым скрыпторыі перапісвала, а магчыма, і перакладала кнігі, вяла актыўную міратворчую і асветніцкую дзейнасць. Пабудавала на свае сродкі 2 царквы ў Полацку, заснавала пад Полацкам жаночы і мужчынскі манастыры, якія сталі асяродкам асветы ў Полацкім княстве (працавалі вучыльні, бібліятэкі, скрыпторыі, багадзельня, верагодна, іканапісная і ювелірная майстэрні). Па яе заказе Лазар Богша зрабіў крыж. Мужчынскаму манастыру падаравала выдатны твор візантыйскага мастацтва — абраз «Маці Божая Адзігітрыя Эфеская». У 1167 годзе паломнічала па святых мясцінах у Іерусалім, дзе памерла і была пахавана ў манастыры Св. Феадосія.

Чытаць цалкам

Гісторыя Беларусі

[ рэдагаваць ]

Культура і навука

Асобы

Установы

Народная культура

Святы Беларусі | Беларуская кухня | Абрады і звычаі беларусаў | Беларускі народны танец

[ рэдагаваць ]

Выдатны артыкул

«Баграціё́н» — кодавая назва Белару́скай наступа́льнай апера́цыі (23 чэрвеня — 28 жніўня 1944 года) — наступальная аперацыя Чырвонай Арміі ў час Вялікай Айчыннай вайны, названая ў гонар расійскага палкаводца вайны 1812 года Пятра Баграціёна, у выніку якой уся тэрыторыя Беларусі была вызвалена з-пад нямецкай акупацыі. Лічыцца адной з найбуйнейшых аперацый у сусветнай гісторыі.

Чытаць цалкам

Выявы

Спаса-Ефрасіннеўскі манастыр у Полацку

Беларуская мова

Удзельная вага асоб, якія размаўляюць па-беларуску дома (перапіс 2009)

Белару́ская мо́ва — мова беларусаў, уваходзіць у індаеўрапейскую моўную сям'ю, славянскую групу, ўсходнеславянскую падгрупу. Пашырана ў асноўным у Беларусі. Распаўсюджана таксама і ў іншых краінах, галоўным чынам у Расіі, Украіне, Польшчы. Таксама па-беларуску размаўляюць у Азербайджане, Канадзе, Эстоніі, Казахстане, Кыргызстане, Латвіі, Літве, Малдове, Таджыкістане, Туркменістане, ЗША, Узбекістане. Беларуская мова мае шмат агульных граматычных і лексічных уласцівасцей з іншымі ўсходнеславянскімі мовамі (Гл. таксама: Іншыя назвы беларускай мовы і Узаемныя ўплывы усходнеславянскіх моў).

Сучасная беларуская літаратурная мова пачала стварацца з 1850-х гг. на аснове гаворак у шырокім наваколлі горада Мінска (па сучаснай класіфікацыі — мінская гаворка. сярэднебеларускай групы дыялектаў беларускай мовы). Алфавіт літаратурнай мовы на аснове кірыліцы.

У 1990-х — 2000-х гадах практычна аформілася існаванне дзвюх беларускіх моўных норм, распрацаванай у 1933 годзе і рэфармаванай у 1953 і 2008 гадах, і нормы, распрацаванай Браніславам Тарашкевічам у 1918 годзе, т. зв. «тарашкевіцы».

Чытаць цалкам

Цікавыя артыкулы

[ рэдагаваць ]

Выдатныя беларусы

Вядомыя, заслужаныя ці проста важныя постаці, якія мелі й маюць уплыў на фарміраванне беларускай дзяржавы і беларускага народу:

Рагвалод · Ізяслаў Уладзіміравіч · Усяслаў Чарадзей · Ефрасіння Полацкая · Кірыла Тураўскі · Францыск Скарына · Леў Сапега · Кастусь Каліноўскі · Яўхім Карскі · Вацлаў Ластоўскі · Усевалад Ігнатоўскі · Браніслаў Тарашкевіч · Якуб Колас · Янка Купала · Пётр Машэраў · Аляксандр Лукашэнка

[ рэдагаваць ]

Накід месяца

Дэманстрацыя кінафільмаў на Беларусі пачалася ў канцы 19 ст., а ў пачатку 20 ст. дзейнічала ўжо 58 кінатэатраў. У 1928 годзе створана кінастудыя мастацкіх фільмаў «Савецкая Беларусь» (спачатку ў Ленінградзе, а з 1939 — у Мінску). З 1946 года пачала дзейнасць кінастудыя «Беларусьфільм». Даволі плённа беларускае кіно развівалася ў пасляваенны перыяд, асабліва на працягу 1960—80-х гадоў. Тады працягвалі працаваць майстры старэйшага пакалення (У. Корш-Саблін, М. Фігурноўскі, А. Файнцымер і інш.), з'явіліся маладыя таленавітыя кінарэжысёры (В. Тураў, М. Пташук, В. Нікіфараў, Б. Сцяпанаў, В. Рыбараў, В. Рубінчык і інш.). У іх атрымалася стварыць мноства арыгінальных, змястоўных кінастужак, прысвечаных Вялікай Айчыннай вайне, гістарычнага мінулага і сучаснага стану грамадства, маральна-этычным праблемам («Я родам з дзяцінства» В. Турава, 1967; «Я, Францыск Скарына» Б. Сцяпанава, 1970; «Вянок санетаў» В. Рубінчыка, 1977; «Белыя Росы» І. Дабралюбава, 1984; «Мяне завуць Арлекіна» В. Рыбарава, 1988 і інш.

Вы можаце дапамагчы, дапісаўшы артыкул!

[ рэдагаваць ]